Jaargang 59 Nummer 2

Aan de hand van de geschiedenis, het heden, het kerkelijk leven en de oecu- mene schetst Heleen Zorgdrager de situatie van de kerken in Oekraïne, met een hoopvolle blik op de toekomst. D oorwelke nog zeer recente historische erva- ringen zijn de kerken in Oekraïne gestem- peld? Deze achtergrond belicht ik aan de hand van het levensverhaal van Halyna Kanarska. Zij is in 1955 geboren in Kazachstan. Haar moeder was daarheen verbannen omdat ze actief was in de ondergrondse Oekraïense Grieks-katholieke kerk. Ook haar adoptievader, de priester Pavel Blitsky, was naar Kazachstan gedeporteerd. Angst Na Stalins dood in 1956 mocht haar adoptieva- der terugkeren naar Lviv en nam de kleine Halyna mee. Haar moeder kwam ook vrij, maar kreeg een verbod om in 24 steden van de Sovjet-Unie te wonen, waaronder Lviv. Later mocht ze haar dochter zien, alleen op zondag. Pas toen Halyna twaalf jaar was, mocht moe- der weer bij hen wonen. Vader Pavel Blitsky bleef in het geheim zijn priesterdienst doen in de Grieks-katholieke kerk, die in 1946 illegaal verklaard was. Bij het huisaltaartje vierden ze elke morgen de litur- gie. Voor de rest van de dag was dit het tafeltje waar Halyna haar huiswerk maakte. De heilige voorwerpen die nodig waren voor de liturgie werden telkens verstopt. De officiële baan van haar vader was boekhouder. De KGB kwam vele malen de woning doorzoeken. Vader werd meegenomen naar de gevangenis voor verhoor. Angst en paniek! De laatste jaren van perestroijka , na 1988, her- innert Halyna zich als een ‘strijd tegen de angst.’ Een levendige herinnering heeft ze aan de grote demonstratie in Lviv in 1989. De Grieks-katholieken gingen de straat op om hun rechten terug te eisen. De angst was groot dat de politie de demonstratie zou neerslaan. Een groep ging in Moskou demonstreren. Ook waren er in Lviv demonstraties bij de Sint- Joriskathedraal, waar in 1946 de door de KGB georkestreerde synode gehouden was die de Grieks-katholieke kerk gedwongen ‘herenigde’ met de Russisch-orthodoxe kerk. Een van de demonstranten zei tegen een politieman dat hij moest ‘oprotten’. Iedereen verstijfde. Maar tot verbazing van de mensen gebeurde het. Toen hebben de mensen de kerk, hún kerk, in bezit genomen. Nog steeds als Halyna formulieren op het politiebureau of belastingkantoor moet invullen, bekruipt haar het gevoel: “Ze kunnen me zo weer naar Kazachstan sturen.” De Kerken in Oekraïne 3 Maaltijd tijdens oecumenische ontmoeting van Oekraïense christelijke jongeren. (Foto: H. Zorgdrager) Pokrof