Jaargang 57 Nummer 5

Pokrof 5 icoon die het eerste naar de gelovige kijkt. Zij betekent immers levende aanwezigheid. Bidden bij de icoon Heeft dat ook consequenties voor ons bidden? Ik denk spontaan dat dit het geval is. Hoewel de icoon een ‘Tegenover’ is, is het geen object. Wij bidden niet zozeer tót de heilige, die op de icoon staat afgebeeld, maar het is een gebed mét de heilige. Er is een interactie tussen de icoon en mij. De icoon zelf, die deelt in de sacramentele realiteit, is bron van genade. Het is niet zoals in de Westerse beleving, dat ik via het beeld naar de heilige ga. In de vroomheid van het Westen blijft het beeld, de afbeelding, een geleider. Het beeldje van Peerke Donders heeft geen eigen leven maar roept hem in her- innering en brengt me dichter bij hem. Vanwege de kracht die de icoon uitstraalt zal het gebed bij de icoon vaak een gebed in stilte zijn. Je hebt geen omhaal van woorden nodig, want de icoon kent onze vreugden en zorgen. Dat wil niet zeggen dat er geen officiële uitvoe- rige gebeden zijn tot de heiligen. In het ortho- doxe Molivoslov, het Gebedenboek, staan min- stens achtentwintig vaak zeer uitvoerige gebe- den tot de Moeder Gods. Een gebed bij de icoon van “Maria, het niet verbrandende braambos”; een gebed tot de “Iberische Godsmoeder”; een gebed bij de icoon van “de Moeder Gods van Kazan” en ga zo maar door. Het zijn bloemrijke teksten, die op het feest van de icoon worden gebeden en gezongen en waarbij de gehele geloofsgemeenschap aanwezig is. De mooiste daarvan is de Akathistos Hymnos, de hymne die staande gezongen wordt. Hij wordt ver- deeld over de vrijdagen van de Grote Vasten, maar op de vrijdag vóór Palmzondag wordt hij in zijn geheel gebeden en gezongen. Deze hymne neemt een grote plaats in in de vroom- heid van de gelovigen en wordt ervaren als een bron van diepe vreugde. Daarnaast is er het stille gebed van de gelovi- gen bij de iconen. Het gaat altijd gepaard met het opsteken van een kaarsje bij de icoon waar- voor men stilstaat. Griekse mensen doen dat wat vluchtiger, maar nooit oneerbiedig. Mensen van Slavische afkomst doen dat wellicht wat bewuster. Een paar jaar geleden was ik in de kathedraal van de Heilige Wolodymyr (Wladimir) te Kiew. Ik zag hoe de mensen, ouderen en jongeren, diep bogen voor de iconen en ze met een kus vereer- den. Dan stonden zij minutenlang roerloos stil voor de icoon en lieten de genezende kracht op zich inwerken. Iedere icoon is immers wonder- dadig en brengt rust in de benauwenis van het mensenhart. Soms wordt het spreken van de icoon nog ver- sterkt door de tekst die op het geopende evan- gelieboek staat. Op vele iconen van de Panto- krator, de Albeheerser, houdt Jezus ons zijn bemoedigende en geruststellende woorden voor: “Komt allen tot Mij die uitgeput zijt en onder lasten gebukt, en Ik zal u rust en verlich- ting schenken. Neemt mijn juk op uw schou- ders en leert van Mij: Ik ben zachtmoedig en nederig van hart; en gij zult rust vinden voor uw zielen, want mijn juk is zacht en mijn last is licht” (Mt 11,28-30). Hier mag ons hart stil worden. We hoeven onze zorgen en onze nood niet uiteen te zetten. Maar met een woord van de apostel Petrus uit het Johannesevangelie (21,17) mogen wij vol vertrouwen zeggen: “Heer, Gij weet alles; Gij weet dat ik U bemin”. Piet Al † Piet Al was norbertijn, emeritus-abt en voorganger in de Byzantijnse liturgie Met dank aan Berne , het Nederlandstalige blad van de norbertijnen, waarin dit artikel ver- scheen op 15 juni jl., in jaargang 2011, num- mer 3, met het thema ‘Bidden’. Icoontentoonstellingen Kampen - Tot en met 29 januari 2011: Tijdelijke ten- toonstelling ‘Ethiopische Ikonen, kleurrijke parels’ in Ikonenmuseum Kampen, Buiten Nieuwstraat 2, 8261AV Kampen, tel. 038-3858483, info@alexanderstichting.nl www.ikonenmuseumkampen.nl. Open: di-wo (13-17 u), do-za (10-17 u), maar niet op feestdagen. Heiloo - 19 december 2010 -9 januari 2011: Grote kerstexpositie van 80 iconen (met verkoop), van de hand van mevr Gury Brantjes (Limmen), die al 35 jaar iconen schildert. In kapel van GGZ (voorheen Willibrord), Kennemerstraatweg 464 te Heiloo, dage- lijks 13.30-17.00 uur (niet op 24 dec). Toegang gratis (niet tijdens concert, 26 december). Op zondag 26 december, Tweede Kerstdag, om 14.30 u kerstconcert door het Noord-Hollands Byzantijns Mannenkoor, waarvoor kaarten beschikbaar à € 10 zijn tijdens de openingstijden van de tentoonstelling.