Jaargang 57 Nummer 2

Wanneer verkondiging en uitstraling in verband worden gebracht met de zondagse eredienst, dan denkt een katholiek of protes- tant christen waarschijnlijk aan een goede preek, aansprekende liturgische teksten, een voorganger met charisma en eventueel een goed koor. Het kerkgebouw zal niet in eerste instantie ter sprake komen. M aar ook kerkgebouwen hebben een bood- schap en een uitstraling. Voor christenen in het Oosten is het kerkgebouw onlosmakelijk met de eredienst verbonden. Alles in de kerk- ruimte spreekt hen over God, Christus, de Moe- der Gods en de heiligen. De symboliek van de ruimte straalt een boodschap uit. Verkondigend kerkgebouw Een Byzantijnse kerk is een geordende ruimte die uitnodigt om in een symbolische wereld in te treden. En men wordt door deze symbolische wereld beïnvloed. Dat hangt natuurlijk ook samen met de eigen plaats in de Byzantijnse tra- ditie van de iconografie, die door de beeltenis laat zien wat het Woord verkondigt. Maar tevens is het meer dan dat. Voor de Byzantijnse traditie is er sprake van een soort sacramentele tegenwoordigheid. Muurschilderingen en ico- nen hebben een eigen plaats, ook in de concrete eredienst. Vandaar ook dat muurschilderingen en iconen naar vaste patronen worden geschil- derd. Men kan dan ook steeds Christus herken- nen. Men kan steeds opnieuw een bepaald thema, bijvoorbeeld Pasen, herkennen. Het gaat dan – bij wat is afgebeeld – niet zozeer om de fei- telijke historie, als wel om de betekenis van de betreffende geschiedenis. Het kerkgebouw straalt uit dat de wereld van God en de aardse werkelijkheid onlosmakelijk met elkaar verbon- den zijn. Ze zijn niet los van elkaar te denken. De Liturgie: symboliek en verkondiging Binnen de ruimte van het kerkgebouw – die hier slechts zeer summier kan worden aangegeven – wordt de liturgie gevierd en beleefd. Onder liturgie wordt hier verstaan de viering van de Het verkondigende karakter van de Byzantijnse liturgie 3 Basilius de Grote, omringd door twee diakens, viert de Goddelijke Liturgie. Miniatuur uit Griekse liturgische boekrol uit 1429 (Foto: Monastery of St. John the Theologian,Liturgical scroll n. 707) Pokrof