Jaargang 54 Nummer 2

POKROF 2 tiek besluit ‘van boven’, niet als iets dat natuurlijk of logisch voortvloeit uit de Bulgaarse situ- atie. Velen vrezen een doorvoe- ring van regels die niet aanslui- ten of passen bij de situatie in Bulgarije. Wetgeving wordt wel als positief gezien, maar het gaat tevens om het handhaven van de wet en hiervoor zijn geen be- trouwbare mechanismen ont- wikkeld. Enerzijds is er enige hoop dat toetreding tot Europa betekent dat er eindelijk orde op zaken gesteld wordt binnen Bulgarije en de Bulgaarse politiek en dat corruptie uitgebannen of in elk geval verminderd wordt. De Eu- ropese Unie wordt als een Big Brother gezien die de Bulgaarse politiek in de gaten moet hou- den. Verder is voor bijna elke Bulgaar de mogelijkheid om zonder visa te kunnen reizen naar Europa heel belangrijk. Anderszijds is men bang de kos- ten voor de toetreding te moeten betalen. Het is nu al een feit dat kleine bedrijven failliet gaan als gevolg van de toetreding. Ook de prijzen voor basisbehoeften en goederen stijgen snel.” En wat betekent het voor de Orthodoxe gelovigen in Bulgarije? “Ook daarover kan ik alleen als privé-persoon en gelovige iets zeggen. Helaas zijn er maar heel weinig ‘Orthodoxe gelovigen’ over in Bulgarije. Van Oost- en Zuid-oost-Europa is Bulgarije het meest geseculariseerde land. De aanwezigheid van de Kerk of van het geloof in het dagelijks leven is praktisch nihil. Volgens de officiële cijfers noemt ruim 80% van de Bulgaren zich Orthodox gelovig, maar gaat slechts 3% ook inderdaad regel- matig naar de kerk. Hiertegenover staan de 12% Bulgaarse moslims, die over het algemeen twee keer zo actief zijn in de beoefening van hun geloof. Deze Bulgaarse moslims zijn vaak etnisch Turks - maar er zijn ook etnisch-Slavische moslims (de zogeheten Pomaken, red.) - en zij wonen al generaties lang in Bulgarije. Ze hebben echter nauwelijk toegang tot het open- bare leven en de publieke opinie. Deze vooral etnische situatie en discriminatie is potentieel ge- vaarlijk. De toetreding tot Euro- pa kan zelfs het ongewenste gevolg hebben dat de Bulgaarse Orthodoxe gelovige zich gesterkt zal gaan voelen door zijn christe- lijke banden met Europa in zijn verhouding tot de Bulgaarse mos- limminderheid. Niemand wenst natuurlijk dat toetreding tot Europa tot een verslechtering van de positie van de Bulgaarse moslims leidt.” Wat is de officiële positie en hou- ding van de Bulgaarse Ortho- doxe Kerk ten aanzien van de toetreding? “Zoals ik al zei doet de kerk alsof de toetreding niets met haar te maken heeft. In feite lijkt men zich binnen de kerk niet erg druk te maken over de toetre- ding. Individuele priesters uiten wel hun zorgen vanwege de te losse zeden van West-Europa en het effect dat deze op de gewone Orthodoxe gelovigen kunnen hebben. Na de val van het communisti- sche regiem kreeg de Bulgaarse Orthodoxe Kerk de gelegenheid om van zijn geestelijke en insti- tutionele stagnatie te herstellen. Maar de kerk was zeer verzwakt door de vele communisten in de gelederen; tijdens het commu- nisme mochten alleen diegenen met de laagste cijfers toetreden tot de kerkelijke theologische opleiding. De kerkelijke top wordt verscheurd door interne debatten over collaboratie met het communistisch regiem. In Bulgaarse moslims in de moskee van Sofia. Statistieken: Religieuze zelfidentificatie Bulgaarse bevolking 2001 Bulgaars-orthodox: 6,552,751 (82.64 %) Moslims: 966,978 (12.2 %) (waarvan alewietisch: 85,733 = 7,7 % van alle Bulgaarse moslims volgens gegevens 1992) Niet ingevuld: 283,309 (3.57 %) Katholiek: 43,811 (0.55% ) (waarvan 18.000 katholieken van oosterse ritussen, geünieerden) Protestant: 42,308 (0.53 %) Onbekend: 24,807 (0.31 %) Anders: 14,937 (0.19 %), waarvan 1363 (0.02 %) joods Totaal: 7,928,901 (Tussen haakjes percentage van bevolking. Gegevens van Ina Merdjanova)