Jaargang 53 Nummer 5

POKROF 1 De hoofdstad van Bulgarije, Sofia, is een van de oudste steden van Europa. Sofia werd begin tweede eeuw regiohoofdstad van de Ro- meinse provincie Thracië. Het oudste kerkje (dat niet meer als zodanig functioneert) in de stad is de rotunda St. Georgi uit eind vierde eeuw. Nog functionerend is de in 532 onder keizer Justinia- nus gebouwde kleine basiliek met de naam Heilige Sofia. In 1329 gaf deze kerk haar naam aan de stad, die tot dan toe Sredets heet- te. Kort daarna, in 1382, werd de stad door de Turken veroverd en pas vijf eeuwen later in 1878 werd Sofia hoofdstad van een vrij Bulgarije. St. Aleksander Nevski-kathedraal De Orthodoxe kathedraal stamt uit nog latere tijd: 1904-1914. Zij werd gebouwd ter herinnering aan de bevrijding van Bulgarije door de Russen in 1878 en is daarom genoemd naar de Russi- sche heilige vorst Aleksander Nevski (13e eeuw). De enorme kerk is in historiserende neoby- zantijnse stijl: een kruiskoepel- kerk in langbouw. Zij is gelegen midden in het centrum, tegen- over de veertien honderd jaar oudere Sveta Sofia, twee uitein- den van een lange historische weg en twee architectonische contrasten: monumentaliteit te- genover sobere strengheid. Het monumentale karakter van de Aleksander Nevski-kathedraal is uitgedrukt in de grote vergulde centrale koepel met drie halfron- de groene koepels daaronder en de lang gerekte vorm met vergul- de klokkenkoepel aan de westzij- de. Het interieur, bewerkt met de materialen marmer, onyx en ala- baster, en gedecoreerd met mo- zaïeken, muurschilderingen en iconen, heeft een onmiskenbaar mystiek effect tijdens de liturgie met het beroemde Aleksander Nevski-koor. Onder de kerk be- vindt zich een crypte die zich uit- strekt onder de gehele oppervlak- te van de kerk. Zij is ingericht als museum met een waardevolle collectie iconen van de 15e tot 19e eeuw. De St. Aleksander Nevski-kathe- draal is een duidelijke uitdruk- king van nationale identiteit en is daarmee een religieus en ideolo- gisch symbool tegelijk. Dat heeft zij gemeen met de St. Sava-kerk in Belgrado. St. Sava-gedachteniskerk De zeer recentelijk voltooide St. Sava-kerk in de Servische hoofd- stad Belgrado geldt als het groot- ste Orthodoxe kerkgebouw in de wereld. Het plan voor de kerk ontstond in 1895. Afgekeurde ontwerpen, Balkanoorlogen en WO I vertraagden de plannen en na een volledig herzien ontwerp werden in 1935 de fundamenten gelegd. Nu had men gekozen voor het Aya Sofia-model in plaats van het eerdere Servisch-Byzantijnse model zoals in Grac`´anica. Nadat het werk weer stil kwam te liggen door de Tweede Wereldoorlog en langdurig communistische ver- De Balkan bevat een veelheid aan Orthodoxe landskerken. Naast de autokefale kerken van Bulgarije, Servië en Roemenië zijn er de meer recente al dan niet canonieke kerken van Macedonië, Albanië en Moldavië. De landen hebben veel middeleeuwse kloosterkerken met prachtige fresco’s, maar de monumentale kerken van Sofia en Belgrado stammen uit recente tijden en Boekarest wacht nog op een kathedraal. Deze zesde en laatste aflevering van ‘Orthodox kerkenpad’ begint in Sofia. 4 4 4 4 4 4 4 Orthodox kerkenpad VI: Sofia, Belgrado, Boekarest en Sibiu a, Alexander Nevskikathedraal, Sofia (Bulgarije).