Jaargang 53 Nummer 5

POKROF 12 eerste aanvallen op de Armeniërs in 1890 en de daarmee samen- hangende plunderingen door Koerden van kerkelijke instellin- gen nam de Chaldeeuwse bis- schop van de stad, de geleerde mgr Addai Scher, de beslissing zijn residentie naar de stad zelf te verleggen en daar ook de manu- scripten in veiligheid te brengen. Hij heeft zelfs een catalogus op- gesteld van de handschriften in zijn bibliotheek. In de inleiding beklaagt hij zich erover hoe wei- nig zorg er aan de manuscripten werd besteed. Iedereen kon vrij- uit de bibliotheek in- en uitlopen en boeken meenemen; schoolkin- deren gebruikten de eeuwenoude boeken als kladschrift. Uit voor- zichtigheid heeft hij een aantal handschriften overgebracht naar Parijs en Rome. 1915 De gebeurtenissen van 1915, toen in Oost-Turkije grote groe- pen, vooral Armeense, maar ook Assyrische (Chaldeeuwse en ‘nes- toriaanse’) christenen zijn uitge- roeid, zijn ook aan Siirt niet on- gemerkt voorbijgegaan. Er be- staan verschillende getuigenis- sen van verschrikkelijke deporta- ties en moordpartijen op Chal- deeuwse christenen, die in de onmiddellijke omgeving hebben plaatsgevonden. Tragisch is dat ook mgr Addai Scher hiervan het slachtoffer is geworden. In juni 1915 probeerde hij met behulp van Koerdische vrienden de stad te ontkomen. Tijdens zijn vlucht is hij verraden en door de lokale autoriteiten omgebracht. Over wat er met de handschriften gebeurd is, bestaan verschillende getuigenissen. Het is niet uitge- sloten dat er enkele nog in Siirt verstopt liggen. Symposium Voor ondergetekende was het symposium belangrijk om ver- schillende redenen. Allereerst wilde ik nagaan wat de toestand is van het Sint Jakobsklooster. Van de Chaldeeuwse kathedraal was bekend dat ze in de jaren twintig veranderd was in een paardenstal. De huidige bezoeker van Siirt zal inderdaad in de stad zelf niets meer ontdekken van het christelijk verleden. Op de plaats van de kathedraal is nu een plein. Daarnaast staat een school, op de plaats van de vroegere resi- dentie en bibliotheek. Maar wel- ke herinneringen hebben de ou- dere bewoners nog aan de vroegere christelijke gemeen- schappen? En zou het mogelijk zijn te weten te komen wat er met de collectie handschriften ge- beurd is? Vervolgens was mijn vraag: hoe zouden de Turkse collega’s op het symposium - en ook de lokale overheden - reageren op een lezing over het christelijke Siirt? Zou er echte interesse bestaan? Hoe zou een discussie verlopen over 1915? Een aantal recente publicaties in Turkije, geschre- ven door Turkse geleerden, stem- den in ieder geval hoopvol. Het symposium verliep in een open en positieve sfeer. De dis- cussies na de lezingen waren beperkt, maar in de wandelgan- gen kon er intensief gepraat wor- den. Onderwerpen als de genoci- de van 1915 of de arbitraire terechtstelling van Addai Scher waren beslist geen taboe. Boven- dien bleek dat er aan een groei- end aantal Turkse universiteiten interesse begint te ontstaan voor de geschiedenis van de Syrisch- talige christenen. Men begint zich te realiseren dat de Syrische historiografie van belang is voor de geschiedschrijving van ‘Tur- kije’ in het algemeen. Was tot voor kort was de tendens dat de aanwezigheid van Syrische chris- tenen het beste doodgezwegen Op de plaats van de vroegere Chaldeeuwse kathe- draal te Siirt is nu een soort plein. Boven links een school, waar vroeger de residentie van de bis- schop en zijn bibliotheek stonden. (foto: H. Teule).