Jaargang 53 Nummer 3

POKROF 6 en de Rooms-katholieke Kerk in september 2006 weer van start zal gaan met een bijeenkomst in Belgrado. De spanningen in de betrekkingen tussen de Ortho- doxe en de Rooms-katholieke Kerk lijken te luwen. “De politieke veranderingen in 1989 zijn van grote invloed geweest. Er ontstond een groot conflict over het uniatisme. De verklaring van Balamand (1993) daarover leidde tot verdeelde reacties bij de Orthodoxen. Het is opvallend dat de meeste oppositie tegen Balamand kwam van loka- le kerken die zelf met het ver- schijnsel van het uniatisme niet zoveel te maken hebben. Niet het Grieks-orthodoxe patriarchaat van Antiochië maakte bezwaar tegen de voortzetting van de dia- loog, maar bijvoorbeeld wel de Kerk van Griekenland die het probleem in eigen huis niet heeft. Ook de Roemeens-ortho- doxe Kerk was voor de voortzet- ting van de dialoog. In 1999 knapte de dialoog tijdens een bijeenkomst in Baltimore. Gelukkig zijn wel de tweejaarlijk- se ontmoetingen van het Oecu- menisch patriarchaat met de Pauselijke Raad voor de Eenheid doorgegaan. Steevast was het eerste punt op onze agenda de dialoog tussen de Orthodoxe en de Rooms-katholieke Kerk. Al voor de verkiezing van de nieuwe paus heeft het Oecumenisch patriarchaat alle lokale Ortho- doxe kerken geconsulteerd over de voortzetting van de dialoog met Rome. Allemaal hebben ze ingestemd met de voortzetting van de theologische dialoog. De nieuwe dialoog zal gaan over het primaatschap, omdat daar naar onze overtuiging de wortel van het uniatisme ligt.” Archimandriet Elpidophoros ver- telt dat de Orthodoxe Kerk blij is met de keuze van paus Benedic- tus XVI. “Hij is een teken van hoop voor de Kerk. Veel ortho- doxe bisschoppen en theologen kennen de paus nog als theolo- gieprofessor van hun studies in Duitsland. De dialoog wordt met vertrouwen tegemoet gezien. Wat uit de dialoog zal voortvloei- en valt niet te voorspellen. Dat ligt helemaal open. De dialoog- commissie zal onderzoeken waar de gemeenschappelijke grond ligt, waarin overeenstemming bereikt kan worden en waar ver- schillen liggen. Het wordt een meerjarig dialoogproces. Het onderwerp kan niet op één bij- eenkomst worden afgehandeld. Het bereiken van consensus hoeft bovendien nog niet auto- matisch te leiden tot het herstel van de communio. Ondanks de grote toenadering is bijvoorbeeld de volledige communio van het Oecumenisch patriarchaat met de oriëntaalse kerken ook nog steeds niet hersteld.” Turkije en de EU Het Oecumenisch patriarchaat zetelt in Istanbul. Dankzij het internet is het mogelijk om wereldwijd een netwerk van con- tacten te onderhouden. Wat bete- kent de aansluiting van Turkije bij de Europese Unie voor het Oecumenisch patriarchaat? Als Turks staatsburger die de Turkse taal even vloeiend spreekt als zijn moedertaal is archimandriet Elpidophoros ook hierover zeer duidelijk. “Het Oecumenisch patriarchaat heeft vanaf 1991 openlijk en op ieder niveau de toelating van Turkije tot de Europese Unie bepleit. In die tijd waren de Kerk van Griekenland en de Griekse staat nog tegen een Turks lid- maatschap van de Europese Unie. Dit is een tijd van verandering. Als Turkse staatsburgers pleiten we voor de belangen van de Turkse burgers. Overigens kan Europa de Turken ook niet bui- tensluiten. Miljoenen Turken leven in West-Europa. Vanaf 1923 is Turkije een seculiere staat en Turkije heeft een grote betrokkenheid op de westerse waarden. Het is belangrijk dat Turkije de ondersteuning van het Westen krijgt en dat er in het Westen een positieve politieke wil is. Maar van de andere kant is het noodzakelijk dat Turkije de westerse waarden van gods- dienstvrijheid en mensenrechten aanvaardt. In Turkije bestaat het misverstand dat godsdienstvrij- heid de staat in gevaar brengt. De nationalisten in Turkije gebrui- ken dat tegen de christenen. In Turkije bestaan er 23 islamiti- sche theologische faculteiten. Het enige christelijke theologi- sche instituut Chalki is op last van de regering gesloten. Het patriarchaat wil het instituut heropenen. De regering wil de toestemming niet geven met als argument dat de moslims dan zullen komen met het verzoek om nog een islamitische faculteit te openen, terwijl er al 23 zijn. Het patriarchaat komt op voor het respecteren van de burger- rechten van alle burgers. De aan- sluiting bij Europa is in dat kader belangrijk en delicaat. Het zou heel slecht zijn als Europa Turkije zou weren.” Geert van Dartel