Jaargang 53 Nummer 3

POKROF 20 het herstel van de kerkelijke een- heid tussen Oost en West? “Niemand kan dat uitsluiten. Er is geen alternatief. Onze wereld staat voor grote problemen op het gebied van de ecologie, de mensenrechten en de vrijheid. Maar er is ook grote verdeeld- heid. Wat de één terrorisme noemt, is voor de ander een bevrijdingsstrijd. De Verenigde Staten en het Westen hebben de hele wereld hun wil opgelegd. Onze ervaring is zeer bitter. Veel beslissingen die in naam van de vrijheid genomen zijn, waren vanuit ontologisch perspectief verkeerd. De oecumenische dia- loog op de Balkan heeft nog niet veel opgeleverd. Er is veel voor gedaan. Maar ook hier ontbreekt een ontologisch perspectief dat op waarheid gericht is. Voor ka- tholieken en Orthodoxen geldt dat we verder moeten kijken dan onze lokale situatie. De waarheid is goed voor allen, brengt red- ding aan allen.” Sinds twee jaar loopt er ook een inofficiële dialoog tussen katho- lieke en Orthodoxe theologen. U bent één van de twee voorzit- ters van deze dialoog. Wat is de betekenis van dit initiatief? “Het belang van deze dialoog is dat in een open sfeer de ontologi- sche uitgangspunten besproken worden en wat deze in het leven van de Kerk betekenen. Omdat het een informele dialoog is, worden er geen concrete resulta- ten verwacht. Maar als theologen en leden van de Kerk zoeken we naar wegen van begrip en toena- dering op het meest fundamente- le niveau.” Kunnen oecumenische initiatie- ven als zo’n inofficiële dialoog ook iets bijdragen aan betere verhoudingen tussen Serviërs en Kroaten, Orthodoxen en katho- lieken op de Balkan? “Dat is mogelijk en mede afhan- kelijk van de internationale ge- meenschap die de conflicten in dit gebied probeert op te lossen en uit te bannen. Het is daarbij van belang onderscheid te maken tussen tolerantie en gemeen- schap. Tolerantie is nog geen gemeenschap. Tolerantie kan een kiem van vijandschap bevatten die op een gegeven moment tot uitbarsting komt. Vanuit het christelijke perspectief werken we op de lange termijn aan gemeenschap. In die gemeen- schap kan de ander geen vijand meer zijn, maar is hij de bron van mijn leven. Ons perspectief op de ander moet als zodanig omge- keerd worden. Dat geldt niet alleen voor ons op de Balkan, maar voor de hele westerse beschaving. Het is niet toevallig dat de 20e eeuw zo’n bloedige eeuw is geweest. Dat heeft alles te maken met de filo- sofische uitgangspunten van het individualisme, waarin ieder zijn eigen waarheid maakt. Bij de kri- tiek op de westerse civilisatie sluiten we ook onszelf in. Dit onderstreept nog een keer het belang van het thema gemeen- schap (koinonia) van de theologi- sche dialoog. Wij maken zelf die gemeenschap niet. De eenheid waarin wij geloven, wordt ons gegeven door Christus. Tussen ons is Christus nodig als de levende persoon die de eenheid geeft. Christus is geen idee. We ontmoeten Christus in de liturgi- sche gemeenschap die de Kerk is.” Wat zijn momenteel de grootste uitdagingen voor de Servische Orthodoxe Kerk? “De grootste uitdaging voor iede- re Kerk en dus ook de Servische, is om het perspectief op het Rijk Gods levend te houden. Het gevaar bestaat altijd dat de Kerk zich te zeer gaat richten op de eigen lokale problemen en het omvattende kosmische perspec- tief daarbij vergeet. Dan wordt de Kerk louter een nationale insti- tutie. En wij staan momenteel voor grote opgaven, denk bij- voorbeeld aan de situatie in Kosovo. De Kerk moet natuurlijk voor de lokale problemen oploss- ingen proberen te vinden, maar gaat daarin niet op. Uiteindelijk komt het aan op een goede har- monie tussen de lokale en kosmi- sche dimensie van de Kerk. Dat is niet eenvoudig. Zeker niet voor kerken die historisch gezien in zeer zware omstandigheden leven.” Geert van Dartel Geert van Dartel sprak met bisschop Ignatije tijdens de Assemblee van de Wereldraad in Porto Alegre (Brazilië). Bisschop Dr. Ignatije Midic´ (1954) behoort tot de jonge generatie van bisschoppen in de Servische Orthodoxe Kerk. Hij deed zijn stu- dies in Belgrado, Athos en Athene, alwaar hij in 1987 promoveerde op de benadering van de Kerk bij St. Maximos de Bekenner. Vanaf 1989 is hij docent aan de Theologische Faculteit in Belgrado en in 1991 legde hij zijn gelofte af als monnik. Sinds 1994 is hij bisschop van Poz`´arevac, een provinciestad onge- veer 80 km ten oosten van Belgrado.