Jaargang 53 Nummer 3

POKROF 9 gen en allerlei katholieke devo- tionalia. De bolsjewieken wilden de kerk afbreken, maar zij werd gespaard om dienst te doen als bioscoop en filmstudio. Nu is zij niet alleen weer in functie als rooms-katho- lieke kerk, in de crypte en het ruime souterrain is ook een Grieks-katholieke kerk met bibli- otheek. De geünieerden streven naar een eigen kerkgebouw, maar toestemming daarvoor is van de huidige autoriteiten niet te verwachten. Voor de volledigheid vermeld ik nog drie 19e-eeuwse kerken: de orthodoxe Maria Magdalena-kerk in neo-Russische stijl, de enige in die stijl in het centrum; de neo- gothische St. Rochus (of Trini- teitskerk), ook in gebruik als kamermuziekzaal, en de Calva- riekerk op het gelijknamige kerkhof, die het enige functione- rende rooms-katholieke kerkge- bouw was in Sovjet tijd. Kerkelijke frontstad Er zijn al met al evenveel ortho- doxe als katholieke kerken in de Wit-Russische hoofdstad, al is de meerderheid van de inwoners orthodox. Dat geeft aan dat Minsk een frontstad was in de kerkenstrijd tussen orthodoxie en katholicisme. Deze is bepaald niet vreedzaam verlopen: de Po- len onderdrukten de orthodoxen en de Russen verboden na an- nexatie in 1793 de geünieerden, die toen zo’n 70% van de Wit- Russische bevolking uitmaakten. Men confisqueerde elkaars ker- ken en gaf ze andere namen. Toch is er in Wit-Rusland altijd meer orthodoxe tolerantie ge- weest tegenover de Rooms-ka- tholieke Kerk dan in Rusland. En 4 4 4 4 4 4 4 4 ook nu nog zijn er mensen die Wit-Rusland zien als een poten- tieel heilzaam ontmoetingsge- bied van de twee kerken. De oecumenische houding is in ieder geval zichtbaar in de in 1993 opgerichte ‘Theologische Faculteit Cyrillus en Methodius’, een orthodoxe faculteit met een grote interconfessionele interes- se. Zij was een onderdeel van de onafhankelijke Europese Huma- nitaire Universiteit, maar toen het repressieve regime van Loe- kasjenko deze onafhankelijke instelling in 2004 ophief is de faculteit ondergebracht bij de Staatsuniversiteit van Minsk. De orthodoxe kerk in Wit-Rus- land is sinds 1991 intern auto- noom en wordt nu aangeduid als Wit-Russische Orthodoxe Kerk, maar is formeel een exarchaat van het Moskouse patriarchaat. Er is thans in Wit-Rusland geen groot streven naar volledige au- tokefalie, zoals in 1918. Metro- poliet Filaret van Minsk en Sloetsk staat sinds 1978 aan het hoofd van de kerk. Hij is ook de rector van de genoemde theolo- gische faculteit, die onder zijn leiding haar open instelling heeft behouden. De Rooms-katholieke Kerk is een grote minderheid in Wit-Rusland (ongeveer vierhonderd kerkge- bouwen tegenover ruim duizend orthodoxe). Zij staat onder de lei- ding van de 91-jarige kardinaal Sviontek van Minsk en Mohilev. De laatstgenoemde stad is histo- risch de belangrijkste bisschop- zetel van de Katholieke Kerk in Wit-Rusland. De geünieerde kerk is ondanks haar grote verleden thans heel klein en blijft een his- torische twistappel in de inter- kerkelijke relaties. Wil van den Bercken Rooms-katholieke Maria-kathedraal van Minsk.