Jaargang 52 Nummer 2

POKROF 1 Het ei heeft tot de verbeelding van vele volken gesproken en figureert in vele mythen over het ontstaan van de wereld. De Egyptische god Re werd uit een ei geboren, evenals de hindoeï- stische god Brahma. Een van de vele roerende scheppingsverha- len, zoals dat opgetekend is door T. Ajtmatov in zijn prachtige roman De Bonte Hond die langs de zee loopt willen we u niet ont- houden. Hoofdfiguur van deze mythe, die stamt uit de traditie van het Siberische volk van de Nivchen, is de eend Loevre. Ware die er niet geweest, “dan zou land nu geen weerstand bieden aan water en water niet aan land”. Voor het begin der tijden was er alleen maar water, uit zichzelf ontstaan, en daarboven vloog, moederziel alleen, die gewone wilde eend die haar ei kwijt moest. Bij gebrek aan ook maar één grasspriet vlocht zij tenslotte een nest van eigen veren en deponeerde dat op de golven. Vanuit dat drijvende nest vormde zich de aarde. Het christendom kent de verge- lijking van de uit het graf verrij- zende Christus met het kuiken dat uit de schaal kruipt. De lege dop is het symbool van de dood en het hele ei dat van het leven. De grondvorm van het kruis is een verticale en een horizontale lijn die samen de verbinding tus- sen aarde en hemel vormen. Met zijn vier armen omvat het kruis de gehele schepping: het ver- wijst naar de vier windrichtin- gen, de vier elementen - aarde, water, vuur en lucht - en naar de baan die de zon maakt op haar tocht rond de aarde. In al deze verwijzingen staat het kruis voor leven, zon, eeuwig voortdurende beweging en eeuwigheid. Bekende voorchristelijke kruis- vormen zijn het Egyptische ANKH-kruis, teken van leven; het zonne- of wielkruis, dat duidt op de magische gang van de zon, en daarmee op het licht, bron van alle leven, en ook de helaas nu vooral in negatieve zin bekende swastika (hakenkruis), die duidt op een eeuwige bewe- ging rondom de eigen as. Na Christus’ kruisdood werd het kruis het christelijke symbool bij uitstek. Het herinnert ons niet alleen aan zijn onmenselijk lij- den, maar ook aan zijn opstan- ding, de verlossing van de oer- zonde en het nieuwe leven voor de mensheid, bewerkstelligd door zijn dood. ‘Door zijn dood heeft Hij de dood overwonnen’ zingen de oosterse christenen in de paasliturgie. Bij het sacra- ment van de Doop gaat de dope- ling samen met Christus door de dood heen, het nieuwe leven bin- Met de symbolen die de paasviering buiten de kerk, in de huiselijke kring en dorpsgemeenschap, ondersteunen, komen wij in een luchtig grensgebied tussen theologie en folklore. Het kruis en het ei kunnen in religieuze en niet-religieuze zin geduid worden en liggen in hun betekenissen verrassend dicht bij elkaar. Over het verband tussen deze twee oeroude symbolen en onze dartele paashaas. Het Kruis en het Ei Roemeense en Oekraïense eieren, eind 19e eeuw.