Jaargang 50 Nummer 2

POKROF 1 God in de gevangenis De Russisch-orthodoxe Kerk weer in het midden i c - rt r r i t i De gevangenis is in Rusland de sluitpost van de overheidsbegro- ting. Er wordt geen roebel te veel aan uitgegeven. De gevangenis- sen worden gekenmerkt door slechte voeding, slechte hygiëne, zwaar werk en zware straffen. Toen de staat en de kerk het socia- le werk in de jaren negentig oppakten sloegen zij de gevangenis- sen over. Niemand houdt zich graag met gevangenen bezig, die onder het communisme golden als ‘vijanden van de staat’. Een hoopvol bericht van Frans van den Brand, die in de loop der jaren verschillende gevangenissen in Rusland bezocht: Russische experts concludeerden na een introductie in het gevangenis- systeem in Nederland, dat er nogal wat verbeterd kan worden zonder dat het veel geld hoeft te kosten. “Priejezjajetje k nam jesjo raz”, “Komt u nog eens naar ons”, zegt de vijftienjarige Vladimir in de ‘opvoedingskolonie’ in het afgelegen Mozaisk. Hij staat in gevangenisplunje aan een kolos- sale machine helmen te persen. Een bleek snuitje, verdrietige ogen; de eenzaamheid druipt van hem af. Van God verlaten! “Die hoort hier niet,” flitst het door mij heen. Timide vertelt hij veroordeeld te zijn tot vijf jaar jeugddetentie wegens diefstal van levensmiddelen. Zijn ouders, arme mensen, mist hij zeer. Het afgelegen Mozaisk is voor hen onbereik-baar. Hij wil niet veel kwijt over het leven in de gevan- genis. Het alziende oog van de bewaking registreert alles feil- loos. Zijn vraag om nog eens terug te komen heb ik verstaan als “vergeet ons niet”. Opvoedingskolonie Het bezoek in 1992 aan deze opvoedingskolonie was het eerste in een reeks van bezoeken aan gevangenissen in Rusland. Jongeren, in de leeftijd van veer- tien tot achttien jaar, veroordeeld tot zware straffen vaak voor rela- tief lichte vergrijpen, zoals het stelen van wodka of vechten op straat, brengen hun jeugd door achter de tralies. Een jeugd, gete- kend door zware arbeid, exerci- tie, slechte voeding en verstoken van privacy en rust. Vladimir vertelt dat hij onlangs een briefje van zijn moeder kreeg en het heeft opgegeten. Hij wilde die lieve woorden in zich bewa- ren. Een andere jongen bewaart zijn brieven in een krant onder zijn kleren: “Mijn familie houdt mij warm, goed tegen de kou in de winter”. De benadering van de jongens door hun militaire bege- leiders is hard en vaak grof. Een verzuim of overmoedige reactie kan opsluiting in de isola- tor betekenen; een kooiachtige kille cel zonder enig comfort Gevangenen van gevangenis nr. 5 in Sarapul. De gevangenis is gehuisvest in een voormalig Russisch klooster. Foto: Frans van den Brand.