Jaargang 50 Nummer 2

POKROF 12 Ethiopië heet een ‘christelijk’ land te zijn. Echter de stem van de muezzin herinnert je aan het feit dat de eerste islamitische gebedsoproeper de Ethiopische slaaf van Mohammed was. En de zachte toon van de gebedsoproep lijkt haast symbolisch voor de positie van de islam gedurende lange episodes in de geschiede- nis in dit land. De meeste perio- des waren tijden van redelijke verdraagzaamheid tussen mos- lims en christenen. Dat was anders toen in de 16e eeuw heel Centraal-Ethiopië, het histori- sche kerngebied, werd geteisterd door binnenvallende moslim- troepen vanuit wat nu Oost- Ethiopië en Somalië is. Christelijk Ethiopië hield zich staande met behulp van de katholieke Portugezen, die men daarna maar niet kwijtraakte. Pas na een burgeroorlog in de 17e eeuw, waarbij alle katholie- ken werden vermoord of verdre- ven, hervond Ethiopië zichzelf in een ‘splendid isolation’. Totdat in het laatste kwart van de 19e eeuw keizer Menelik II, de toen- malige keizer van Ethiopië, door veroveringen het grondgebied meer dan verdubbelde, waarmee hij grote gebieden met moslims en aanhangers van Afrikaanse natuurreligies binnen de grenzen van Ethiopië haalde. Ook liet hij protestantse zending en (weer) katholieke missie toe. Met de zeer oude eigen Ethiopische vorm van jodendom én de recente nieuwe religieuze groepen (variërend van christelijke pentecostals tot bahai’s), is het religieuze plaatje van Ethiopië geschetst. Sinds de verdrijving van het marxistische bewind begin jaren ’90 is de positie van de moslims sterk gegroeid. Ethiopië moet een schijn van democratie ophouden; de grote moslimge- meenschap, die jarenlang poli- tiek vrijwel onzichtbaar was, komt naar boven. Door de eens zo (en doorgaans nog steeds) tolerante Ethiopische islam gin- gen winden waaien vanuit Arabische landen aan de overzij- de van de Rode Zee, ook vanuit fundamentalistische kringen. Sommige christenen spreken, terecht of ten onrechte, over de macht van het geld, waarmee moslims veel van Ethiopiës armen aan zich zouden kunnen binden. Spanningen tussen de twee gemeenschappen bestaan er dan ook steeds meer. Dit mag ons echter niet blind maken voor het gegeven dat de wérkelijke religieuze spannin- gen bestaan tussen leden van de Ethiopisch-orthodoxe volkskerk enerzijds en gelovigen van zowel traditionele als nieuwere prote- stantse kerken (en in mindere mate katholieke kerken) ander- zijds. Hoewel grotendeels be- staande uit Ethiopiërs, zijn hun religieuze tradities oorspronke- lijk van westerse snit. Ze worden als een ‘Fremdkörper’ beschouwd door de orthodoxen, en als een bedreiging. Er valt wel eens een fikse klap en er valt wel eens een dode in de inter-‘christelijke’ confrontaties. Vooralsnog lijken de islamitisch-christelijke ver- houdingen vredelievender. Leo van Leijsen Wakker worden in de vroege ochtend in Addis Abeba. Rond 4 à 5 uur ‘s ochtends klinkt, met een haast zachte stem, de gebedsoproep van de islamitische muezzin over de stad: ‘Het gebed is beter dan de slaap’, in het Arabisch, een taal die de gewone Ethiopiër net zo weinig beheerst als de doorsnee westerling. Toch lijkt de Ethiopiër, of die nu moslim is of christen, zich deze vrome houding toch meer te hebben eigen gemaakt dan genoemde westerling. Want een groot uur later - het loopt tegen zessen plaatselijke tijd - dringen via luidsprekers op een van de stadskerken de gezangen van de Ethiopisch-orthodoxe ochtenddienst het sluimerend oor binnen. Verhoudingen moslims-christenen in Ethiopië vaak beter dan die van christenen onderling Ethiopisch-katholieke aartsbisschop, Ethiopisch-orthodoxe aartsbisschop en islamitische moefti van Ethiopië bij de onthulling van vredesmo- nument van URI Ethiopië, Addis Abeba 2001. Foto: Abba Brendan Cogavin cssp/URI Ethiopia.