Perspectief 2021-53

48 Dr. Martijn Pouw Perspectief zijn niet uitsluitend van Christus in hen, maar óók van de ondernemers in kwestie. Ware het een exclusieve aangelegenheid van Christus (dus wel in hen, maar zonder hen), dan zou daarmee het priesterschap niet gemeenschappelijk zijn, het geen betekenis hebben en dus niet zinvol zijn. Bovendien, als wij echt bevrijd worden door Gods liefdevolle blik en dan Jezus Christus dus wel vrij van zelfzucht kunnen dienen, waarom zou dit dan niet gelden voor het aanbieden van de eucharistische gaven? Waarom geldt dan ineens dat alleen Christus die kan aanbieden en wij niet? De “bevrijding” die Luther heeft ervaren door de liefdevolle blik van Christus is niet zozeer de bevrijding van de zonde (die is er immers nog), maar die van “prestatiedwang”. Als hieronder wordt verstaan een vorm van verwrongen “perfectionisme” en “de wil om jezelf te redden” dan is dit helemaal terecht. Dat kan de mens niet en Luther is daar in de loop van zijn leven achter gekomen. Het gevaar om hierin te vervallen bestaat voor iedereen en heeft te maken met onze menselijke hoogmoed en trots. We kunnen alleen gered worden door Jezus Christus in het Woord en Sacramenten, waar Hij niet alleen tot ons spreekt en naar ons kijkt, maar zichzelf in zijn geheel aan ons geeft. Maar als “de bevrijding van pres- tatiedwang” gaat b etekenen – en dit is wat gebeurt bij Luther – dat elke vorm van prestatie en wederprestatie wordt verketterd en als zondig wordt gezien, dan lijkt me dit, zoals hier- boven al uiteengezet, niet juist. God stelt mensen trouwens wel degelijk een beloning in het vooruitzicht (vgl. Mc. 10, 28- 31 of Mat. 5, 46-48) en vraagt ons onszelf met Hem te verenigen (vgl. Joh. 6, 53-57) en om echt ons best te doen in ons werk en de omgang met God en elkaar, ook ter verbetering (vgl. Mat. 5, 23-24 en Luc. 13, 23-24 en 17,3). Het zijn allemaal aspecten van het Woord van God die bij Luthers principiële en existentiële lezing van de Schrift in zijn hang naar heilszekerheid, uit het zicht verdwijnen of in ieder geval op de achtergrond raken. Dit geldt ook voor de blikken van Jezus Christus. Het komt mij voor dat Luther vanwege zijn angst voor prestatiedwang zich vooral vertrouwd heeft gemaakt met slechts één blik van Jezus, namelijk de blik van Jezus aan het kruis, wanneer alles is volbracht. Maar er is niet slechts één blik waarmee Hij ons kijkt. We kunnen op basis van het Evangelie aanne- men dat Jezus verschillende blikken had – en dat Hij nog steeds naar ons kijkt – al naar gelang de voorliggende situatie en omstandigheden van het geval. Nu zullen alle blikken