Perspectief 2021-53

32 Prof. dr. Wim Moehn Perspectief van zijn preken over Handelingen samen met de onlangs overleden dr. Willem Balke te bezorgen. Bij het lezen van zijn preken moeten we het corporatieve denken in onze over-geïndividualiseerde tijd steeds weer voor de geest roepen om zijn woorden te kunnen verstaan. Inderdaad zegt Calvijn een keer dat de Geest zonder middelen het heil kan bemiddelen, maar dit is niet het gewone patroon. Vervolgens is het de vraag of de uitwerking van de prediking onzeker gemaakt wordt, omdat zo’n belangrijke rol wordt toebedeeld aan de Geest. Calvijn gaat er niet van uit dat overal waar het Woord gepreekt wordt, direct vrucht ontstaat, maar hij is er wel van overtuigd dat Gods Woord nergens ontvangen wordt, tenzij om zijn krachtige werking te tonen. Aan het samengaan van Woord en Geest ligt geen automatisme ten grondslag, maar de betrouwbare wil van God . Indien Hij wilde zou Hij de mensen ook slapende het geloof kunnen inblazen, maar Hij heeft het anders verordend, te weten, dat het geloof zou verwekt worden uit het gehoor. Als Heer staat Hij echter boven de middelen, waarvoor Hij gekozen heeft. Naar aanleiding van 1 Korinthe 3:6 concludeert Calvijn in Institutie 4.14.11 dat de apostelen in hun prediking dus de kracht van de Geest aan het licht brengen, in zoverre God de door Hem verordineerde werktuigen gebruikt om de genade van Zijn Geest kenbaar te maken. God behoudt de soevereiniteit over de preek als middel om mensen het heil te schenken en het geloof te bewerken. Tegelijkertijd ziet Calvijn de verborgen werking van de Geest zo nauw verbonden aan de prediking dat Hij niet voor, noch na, maar tegelijk met de prediking werkt. De woorden die Calvijn hier bezigt, werpen licht op het presente en momentane karakter van de heilsbemiddeling die plaatsvindt in de prediking. Tijdens het ge- beuren van de prediking vindt er een werkelijke ontmoeting plaats tussen God en de gemeenteleden. Daar wordt vergeving verkondigd en ons de vrucht van Chris- tus’ offer meegedeeld. ‘De vergeving der zonden wordt gepredikt, wanneer de mensen geleerd wordt, dat Christus hun geworden is tot verlossing, gerechtigheid, zaligheid en leven; in wiens naam zij uit genade voor Gods aangezicht gehouden worden voor rechtvaardig en onschuldig.’ De kracht en effectiviteit van de predi- king komt ook tot uiting in Calvijns visie op aard van de instellingswoorden van het Avondmaal: ‘wij moeten begrijpen, dat die woorden een levende prediking (curs.