Perspectief 2021-51

2021-51 Terugblik 39 deze pioniers op waarde te schatten en te gebruiken. Het Tweede Vaticaans Concilie baande een nieuwe verhouding tot het jodendom (en andere godsdiensten) en ook in Willebrands zelf heeft zich die verandering voltrokken. Daarmee waren niet alle problemen uit de wereld. De kwestie die maar moeilijk voortgang vond, was de erkenning door de Heilige Stoel van de staat Israel. Het duurde uiteindelijk tot 1993 alvorens de Heilige Stoel en Israel diplomatieke contacten aanknoopten. Anders dan pioniers zoals Toon Ramselaar was Willebrands er met een beroep op de scheiding tussen religie en politiek geen voor- stander van om deze politieke kwestie tot onderdeel van de interreligieuze dialoog te maken. De ontmoeting tussen paus Johannes Paulus II en vertegenwoordigers van de Joodse gemeenschap in Nederland in 1985 ketste daarop af. Poorthuis stelt dat het on- derscheid tussen religie en politiek de relatie tussen de RK Kerk en het Jodendom jarenlang heeft belast. Tegelijkertijd laat hij zien hoe belangrijk dat onderscheid tussen religie en politiek voor de Katholieke Oosterse Kerken in het Midden-Oosten was voor de acceptie en doorwerking van Nostra Aetate . De relatie tussen religie en politiek blijft een lastig on- derwerp omdat de religies (maar ook staten) de scheidslijnen anders trekken. In algemene zin lijkt mij zeer te verdedigen dat de oecumenische en interreligieuze relaties konden verbeteren juist dankzij een goed onderscheid tussen religie en politiek. Diplomaat Sigrid Kaag, voormalig diplomaat, minister voor buitenlandse handel en ontwikkelingssa- menwerking en partijleider van D66, sprak tenslotte over Willebrands als diplomaat. Zij deed dat met veel sympathie voor de persoon van Willebrands in wie ze een man herkende die naar alle kanten verbinding en dialoog tussen de kerken zocht. Katholiciteit betekent voor haar openheid en een ruime blik op de wereld. Haar verhaal was een pleidooi tegen naar binnen gekeerdheid en eenzelvigheid van Nederland. Ze ging ze in haar verhaal niet in op het spannende snijvlak tussen religie en politiek in de internationale verhoudingen. Ook haar eigen ervaring als diplomaat in dienst van de VN, waar mooie documentaires over gemaakt zijn, bleef buiten beeld. Het zou interessant zijn meer te vernemen over visies binnen de politiek en de wereld van de diplomatie over de rol van religie in interna- tionale verhoudingen. Wat bleef staan was een positief beeld van Willebrands als een man die zich verdiept in de ander en met begrip en respect open staat voor die ander. Daarin