Perspectief 2020-49

30 Perspectief 5 Vgl. exegetisch: Hans-Ulrich Weidemann, Taufe und Mahlgemeinschaft. Studien zur Vorgeschichte der altkir- chlichen Taufeucharistie (Tübingen: Mohr Siebeck, 2014). 6 Vgl. exegetisch, e.g. Jonathan Pater, ‘ Allen deel aan één brood : Sociale dimensies van vroegchristelijke maaltijden ,’ in: Louis van Tongeren en Gerard Rouwhorst (ed.), Vieren en delen: De verhouding tussen liturgie en diaconie (Heeswijk-Dinter: Berne Media, 2019), 47-71. 7 Vgl. een formulering als de volgende uit het document The Church – Towards a Common Vision van de Commission on Faith and Order (2013): ‘All Christians share the conviction that Sc ripture is normative, there- fore the biblical witness provides an irreplaceable source for acquiring greater agreement about the Church. Although the New Testament provides no systematic ecclesiology, it does offer accounts of the faith of the early communities, of their worship and practice of discipleship, of various roles of service and leadership, as well as images and metaphors used to express the identity of the Church. Subsequent interpretation within the Church, seeking always to be faithful to biblical teaching, has produced an additional wealth of ecclesio- logical insights over the course of history. The same Holy Spirit who guided the earliest communities in producing the inspired biblical text continues, from generation to generation, to guide later followers of Je- sus as they strive to be faithful to the Gospel. This is what is understood by the “living Tradition” of the Church.1 The great importance of Tradition has been acknowledged by most communities, but they vary in assessing how its authority relates to that of Scripture.’ (11) 8 Over “Frühkatholizismus,” zie, bijvoorbeeld: Norbert Nagler, Frühkatholizismus: zur Methodologie einer kriti- schen Debatte (Bern, Lang, 1994), 17-50. 9 Alleen al de stelling dat het gedenken van Jezus’ dood bij de maaltijd in Lukas 24 geen rol speelt, is proble- matisch: het hele hoofdstuk staat immers in het teken van de duiding v an Jezus’ dood en zijn aanwezigheid als de Verrezene (die eigenlijk dood zou moeten zijn). 10 Vgl. Peter-Ben Smit, ‘A Symposiastic Background to James?,’ New Testament Studies 58 (2011), 105-122. 11 Deze (en andere) conflicten komen aan de orde in een overzichtswerk over vroegchristelijke maaltijden als: Soham Al-Suadi en Peter-Ben Smit (ed.) , T&T Clark Handbook to Early Christian Meals in the Greco-Roman World (London: Bloomsbury, 2019). 12 Vgl. hierover bijvoorbeeld ook Francis Watson, Gospel Writing: A Canonical Perspective (Grand Rapids: Eerdmans, 2013), zie ook (de literatuur in): Peter-Ben Smit, ‘Authority in the New Testament and the New Testament’s Authority,’ Ecclesiology 13 (2017), 83-101. 13 Hal Taussig, In the Beginning was the Meal: Social Experimentation & Early Christian Identity (Minneapolis: Fortress, 2009). 14 Zeker voor 1 Kor. 11 is de exegetische ‘mainstream’ niet wat er in het document te vinden valt; veel meer wordt er toch uitgegaan van een vorm van maaltijd waarin het ‘rituele’ ingebed was. 15 Zoals het lopende onderzoek van Roel Aalbersberg (UU) laat zien. 16 Klassiek zijn voor deze benadering: Dennis E. Smith, From Symposium to Eucharist: The Banquet in the Early Christian World (Minneapolis: Fortress, 2003), en Matthias Klinghardt, Gemeinschaftsmahl und Mahlgemein- schaft (Tübingen: Francke, 1996). 17 De betekenis van een libatie (of een andere handeling met een beker wijn) hing en hangt af van de con- text, met name van de begeleidende woorden en de associatie met deze of gene godheid. Het punt is hier