Perspectief 2020-49

2020-49 Exegetische aantekeningen bij Gemeinsam am Tisch des Herrn 23 de synoptici wel en bij Johannes geen (en historisch vermoedelijk ook geen) Pesachmaal was, wordt niet besproken (3.4), wel is er dan weer aandacht voor een (exegetisch zeker niet alleen maar gangbare overtuigende typologie van vormen van maaltijd houden die meer op het geven van leven en het gedenken van de dood gericht zouden zijn, vgl. 3.9.3.). 9 Dit laveren tussen verschillen die wel genoemd worden en die onzichtbaar blijven, doortrekt het hele document. Taalgebruik verraadt hierbij soms ook veel: zo wordt in 3.5.2. genoemd dat een opdracht om het ma al van Jezus te herhalen ontbreekt (‘fehlt’); dat is natuurlijk alleen maar zo wanneer je van de normativiteit van de Lukaanse en Paulijnse traditie uitgaat (en ook daarbij uit wilt komen), anders ontbreekt er helemaal niets – Mar- kus had het niet, Mattheus heeft het niet toegevoegd. Omgekeerd speelt het aantal bekers bij het avondmaal (Lukas heeft er eentje ‘teveel’ vergeleken met Markus en Mattheus) weer geen enkele rol. Uiteindelijk doet het document twee dingen met deze gegevens. Enerzijds benoemt het dat er constitutieve elementen van avondmaal/eucharistie zijn aan te treffen in de vroeg- christelijke traditie: ‘ die Verkündigung des Wortes Gottes, die Gemeinschaft aller an Jesus Christus Glaubenden, Gebet und Gesang, Segen und Dank.‘ (3.11.3) – Dat die niet voort- vloeit uit de geboden exegese, die, bijvoorbeeld, de gedachtenis van Jezus’ pascha veel sterker benadrukt en in 3.11.2 de zelfgave van Jezus in brood en wij nog als benadrukt heeft, en gezang en zegen zeker niet uitvoerig behandeld, is daarbij blijkbaar geen groot probleem. Anderzijds wordt er een these geformuleerd over de openheid van de maaltijd van de Heer en een grote vrijheid wat de liturgische vorm betreft, met als doel dat niets het ges chenk van de zelfgave van de Heer in de weg staat (‘ Kein Tun und Lassen der Kirche, keine liturgischen Formen und institutionellen Regeln, keine Unterschiede in Herkommen und Tradition können und dürfen diesem Geschenk im Wege stehen.‘ ) Ook hier geldt dat dit een onderwerp is dat het in het exegetische betoog niet werkelijk behandeld wordt, maar hier wel een grote rol speelt. De stelligheid is wat verrassend in relatie tot de diver- siteit in vormen van vieren die het document ook benadrukt, met name omdat hier wel degelijk vroegchristelijke meningsverschillen over de juiste vorm van de eucharistie zijn. Dit is overduidelijk, alleen al in de Paulijnse correspondentie (ook Jakobus 2 staat in dit teken, om een andere traditie te noemen). 10 De vragen zijn eigen aan de teksten en hun