Perspectief 2020-47

2 Geert van Dartel Perspectief Ten overstaan van de andere kerken, die de synodaliteit sterker in hun kerkstructuur heb- ben verankerd, past de Katholieke Kerk bij de behandeling van dit thema enige bescheidenheid. Dat kwam tot uitdrukking de programmering van deze studiedag. Het hoofdreferaat werd gehouden door de Griekse theoloog Amfilochios Miltos. Miltos spreekt in zijn lezing grote waardering uit voor paus Franciscus die het thema synodaliteit onverwachts op de pastorale en theologische agenda heeft geplaatst. Paus Franciscus be- schouwt de synodaliteit als een constitutieve dimensie van de Kerk. Dat is voor alle kerken van belang, zo stelt hij. In zijn lezing trekt Miltos twee lijnen: Eerst gaat hij in op de theo- logische fundamenten van de synodaliteit. Hij wijst op de communio-ecclesiologie, de trinitaire theologie en de eucharistische ecclesiologie. Het tweede deel van zijn lezing heeft betrekking op de realisering van de synodaliteit in het leven van de Kerk op het lokale en bovenlokale niveau. Volgens Miltos verkeert de lokale synodaliteit in een crisis, omdat het in de lokale kerk ontbreekt aan gemeenschapsgevoel. Een diocesane synode zou uitkomst kunnen bieden. Op het bovenlokale niveau van een autocefale/patriarchale Kerk bestaat een effectieve bisschoppelijke synodaliteit die op een bevredigende manier functioneert. Prof. Leo Koffeman verheldert in zijn bijdrage de grondgedachten van het presbyteraal- synodaal stelsel dat ten grondslag ligt aan de Protestantse Kerk in Nederland. Hij opent zijn verhaal met een korte beschouwing over de nieuwe aandacht voor synodaliteit in het document over de Kerk (20130 van Faith and Order. Koffeman merkt op dat het bij syno- daliteit niet alleen gaat over structuren van besluitvorming en leiding, maar ook over participatie, consensus, transparantie, bereidheid tot verantwoording, effectiviteit, billijk- heid en inclusiviteit. ‘Synodaliteit heeft alles te maken met het karakter van de Kerk als gemeenschap, als koinonia . Het presbyteraal-synodale stelsel van de Protestantse Kerk is een gelaagde structuur van ambtelijke vergaderingen waarin besluiten worden genomen en verantwoording wordt afgelegd. De ontwikkeling van het stelsel in de 16 e eeuw sluit aan bij de wereld van de burgers in de opkomende steden van Zwitserland en de Lage Landen. Interessant daarbij is dat het stelsel tussen 1816 en 1951 in de Nederlandse Her- vormde Kerk nauwelijks functioneerde. In het tweede deel gaat Koffeman in op zijn ervaringen met de synodaliteit op lokaal, classicaal en synodaal niveau. Hoewel het stelsel uitdrukkelijk aan iedere lidmaat van de Kerk de mogelijkheid geeft om krachtens de doop