Perspectief 2019-44

2019-44 Thema – In vrede samenleven Drs. Rasit Bal 35 daarom doen wij het zo, is niet geloofwaardig en functioneert niet meer. Je moet je on- derscheidende handelingen relateren aan publieke en gemeenschappelijke oriëntaties. Het voorspelt eigenlijk een religieuze crisis. 3. Ten dienste van de gehele samenleving De nieuwe gemeenschappelijke norm is niet meer ‘ten dienste van eigen God of kring’ maar ‘ten dienste van de gehele samenleving’. Wiens bijdrage is de grootste, welke traditie draag bij aan het welzijn van onze samenleving en aan de humanisering van onze samen- leving? Wat hebben de godsdiensten in de aanbieding voor niet eigen leden? Wat heeft de islam bijvoorbeeld in de aanbieding voor ‘niet-moslims’? Welke toegevoegde waarde heeft de islam voor ons gemeenschappelijk leven? Niet meer de ‘schoonheid’, ‘logische structuur’ en de hemelse beloningen maken de godsdienst aantrekkelijk, maar de bijdrage van de islam voor hier en nu. Is die bijdrage niet evident en geloofwaardig, dan ontstaat er leegloop. Vooral als de aanspraken beknellend zijn. Dit is nu de normatieve oriëntatie van de gehele samenleving. Ik bedoel te zeggen dat godsdiensten zeer intens te maken hebben met deze publieke ‘norm’. Wil je hierop constructief reageren, dan moet je van perspectief wisselen: niet wat jou onderscheidt maar wat ons bindt. Voor de godsdiensten en vooral voor de islam is dit de centrale uitdaging in de nabije toekomst. 4. Moslim in deze werkelijkheid Het gaat er niet alleen om hoe de tradities zich moeten verhouden tot de gemeenschap- pelijke oriëntaties maar ook hoe de groepen en hun leden zicht tot elkaar verhouden. Het traditionele beeld van de andere staat onder druk. Die verhouding die uitsluitend in de richting van eigen religieuze traditie en bronnen gaat, brengt mensen in een lastige posi- tie. Als je zo over de ander praat, heb jij het altijd fout. Want dit beeld is een constructie en het is meestal ontstaan in een andere werkelijkheid die de onze niet is. Daarom is er sprake van bias en stereotypering. Uit mijn eigen ervaring weet ik dat er Koranpassages zijn, overleveringen van de profeet zijn, fatwa’s bestaan in de religieuze instructieboeken die de moslims het in de nieuwe relaties lastig maken. Omdat de ‘geldende’ interpretaties in ‘eigen kring’ gangbaar waren en een functie hadden: wij moeten niet zijn zoals zij zijn, want wij zijn zo omdat wij niet hen zijn. Zo’n benadering maakt religieuze overdracht en