Perspectief 2019-44

Perspectief 24 In vrede samenleven, kan dat? In Nederland is de cultuur christelijk. Het publieke debat echter wordt bepaald door een liberale en a-religieuze toon. Hier zijn inmiddels alle religieuze groepen niet-dominant. Maandagavond, negen uur na die aanslag in de tram, zat ik met moslims, joden en chris- tenen samen om de tafel, in de buurt van die plek trouwens. We spraken over God en het kwaad. Dat thema was een maand eerder al besloten. We werden het erover eens dat we God niet de schuld moeten geven van de ongein die we elkaar aandoen. Onze drie ge- loofstradities zijn er niet allereerst opdat wij in grote zelfrechtvaardiging anderen de maat kunnen nemen. Onze drie geloofstradities willen ons een spiegel voorhouden, om telkens weer onszelf onder het mes te leggen, te bevragen in welke mate we die gemeenschap aan het worden zijn waarin rechtvaardige vrede kan groeien. We moeten niet God de schuld geven van de ongein die wij elkaar aandoen. Zelf vond ik dat al een heel sterke. Maar, het is niet voldoende. We kwamen ook bij de vraag of we voldoende kritisch en creatief weten om te gaan, zowel met onze eigen ge- loofstradities en overtuigingen, als met de wijze waarop we onszelf daarmee rechtvaardigen, gerust stellen, in slaap sussen. En dat “we” is binnen die kring van maan- dagavond best verschillend. De joden, dat is in ons land een heel kleine minderheid, een geschonden minderheid. Een minderheid met grote morele invloed door wat Europeanen hen eeuwenlang hebben aangedaan. Een minderheid ook, die als geheel niet zo makkelijk weg komt van haar slachtofferrol, deze soms tot wapen maakt, daar zelf innerlijk aan ver- deeld raakt, en dan weer een weg zoekt naar anderen. Een minderheid die als religieuze minderheid ervaren wordt en voor velen gewoon Nederlands is; joden zelf hechten aan de eigen etniciteit. Er zijn de moslims, een religieuze minderheid, die bestaat uit allerlei di- verse etnische minderheden - bijna allen met de positie van immigrant, zelfs als ze derde of vierde generatie zijn. Velen van hen willen nou juist wel Nederlander zijn. En we waren met Nederlandse christenen, als religieuze groep ook een minderheid aan het worden. De christenen die hier leven als immigranten, waren niet bij dat gesprek. Er is dus wel wat aan de hand. We leven op complexe wijze een zeer gemengde samenle- ving met grote en zeer uiteenlopende gevoeligheden, en een schietpartij in een tram wordt wereldnieuws, zo ongewoon is dat bij ons. Toch wordt in de publieke ruimte regel- matig geroepen dat dat samenleven helemaal niet kan. Een harde onverdraagzame toon is de boventoon. Wat mankeert ons?