Perspectief 2017-38

Perspectie 32 Herwi Rikhof werk brengt beide aspecten samen en is voor mij een van de sleutelteksten om Thomas te begrijpen. ‘... wanneer wij naar God toe gaan op de weg van de verwijdering, ontkennen we eerst van hem lichamelijke zaken en vervolgens ook de intellectuele, zoals die in schepselen worden gevonden, bijvoorbeeld goedheid en wijsheid. En dan blijft hij enkel in ons begrip omdat hij is en niets meer; vandaar is hij in een zekere verwarring. Tenslotte verwijderen we van hem zelfs dit zijn, zoals dat in schepselen is, en dan blijft hij over in een zekere duisternis van on-weten, volgens welk on-weten, voor zover dit behoort tot ons op weg zijn, wij het hoogst mogelijk met God verbonden zijn, zoals Dionysius zegt. En dit is die wolk waarin God wordt gezegd te wonen.’ ( Scriptum , I, dist. 8 q.1. a 1a 4m) God woont in een wolk van niet-weten . Thomas van Aquino verwoordt hier in alle scherpte wat Paulus beeldend beschrijft in zijn eerste brief aan de Korinthiërs: ‘Nu kijken we nog in een spiegel, we zien raadselachtige dingen, maar straks zien we van aangezicht tot aangezicht’ (1 Kor 13, 12). Thomas zinspeelt hier op het onderscheid tussen ‘onderweg’ ( in via ) en ‘thuisgekomen’ ( in patria ), dat hoort in het denken over ons leven als een levensweg met een doel. De ‘spiegel met raadselachtige dingen’ van Paulus vertaalt Thomas met ‘duisternis van on-weten’ ( tenebra ignorantiae ), waarmee hij het tekortschieten van onze begrippen en categorieën voor ons denken en spreken over God aangeeft. Slot In de pastorie van deze kerk heb ik mijn proefschrift afgerond. Toon Rabou was op vakantie en ik mocht op het huis passen. Ik was toen bezig met het laatste hoofdstuk te herzien en de conclusies te trekken. De vraag waar het in mijn proefschrift om ging was of de metaforen, de meerdere beelden die het Tweede Vaticaans Concilie gebruikte voor het spreken over de Kerk, centrale elementen konden zijn in een ecclesiologie. Ik was begonnen met een positieve antwoord, maar merkte al gauw dat het ingewikkelder lag.