Perspectief 2017-38

Perspectie 28 Herwi Rikhof Deze kerk een koepelkerk, niet een kerk die een koepel heeft, maar een kerk die een koepel is , meer Haya Sophia of Pantheon dan St Pieter of de dom in Florence. Een koepel is een vreemde vorm, een lege, zelfs overbodige ruimte. Een plat dak is efficiënter én goedkoper in de stookkosten. Maar die overbodige, niet-efficiënte ruimte geeft precies aan dat wat in deze kring gebeurt niet past in een type economisch denken dat meer en meer bepalend lijkt te worden voor onze maatschappij. Wanneer een samenleving alleen maar berekent, alleen maar denkt in ‘voor wat hoort wat’, wanneer menselijke relaties alleen maar in termen van investeren, input en output bekeken worden, dan verschrompelt en verarmt die samenleving. Een samenleving is rijk wanneer onbetaalbare zaken als liefde en vriendschap, dienstbaarheid en schoonheid niet weggedrukt of wegbezuinigd worden, maar een prominente plaats innemen. De mooie maar inefficiënte koepel die deze kerkruimte bepaalt, is daardoor een permanente herinnering aan dat ‘meer’. De koepel geeft aan dat wanneer de geloofsgemeenschap in deze ruimte bijeen komt om de eucharistie te vieren, er andere zaken spelen dan in winkels, kantoren of vergaderzalen. Ik kan nog een stap verder gaan. Van Eijk heeft in de aanroep ‘kelk die wij zegenen’ een commentaar geschreven waarin een zin uit ps 116 een prominente rol speelt: ’Ik zal de kelk van heil aannemen en de naam van de Heer aanroepen’. (89-95) Ik ken die tekst uit de liturgie van voor Vaticanum II, als een onderdeel van de communie van de priester, een gebed na het communiceren van de hostie. Dat bad de priester dit vers en het vers dat eraan vooraf gaat. ‘Wat zal ik de Heer teruggeven voor alles wat hij mij gegeven heeft?’ Hoe versta je deze vraag? Ik lees die vraag als een nadrukkelijke correctie om ons omgaan met God te zien in termen van over en weer, quid pro quo , quitte spelen. Die ‘economische’ neiging die in onze maatschappij zo dominant is, blijkt oude hardnekkige wortels te hebben. In de liturgie, in de eucharistie gaat het om de heilseconomie en dat is een heel andere economie dan onze markteconomie. 2. De verbeelding van het Laatste Avondmaal Vervolgens wil ik iets zeggen over de verbeelding van het Laatste Avondmaal zoals dat op de loggia te zien is. Wanneer je dit mozaïek vergelijkt met allerlei andere bekende verbeeldingen van het Laatste Avondmaal dan vallen een aantal zaken direct op. Piet Gerrits heeft Jezus duidelijk als priester afgebeeld. Hij draagt een soort kazuifel en toont