Perspectief 2017-38

2017-38 Authenticiteit als probleem van christendom en democratie 11 Reag eer Habermas convergeren in abstracte universaliteit: beide gaan uit van een abstracte waarde - namelijk rechtvaardigheid - die echter tegelijkertijd geen andere dan procedurele aanknopingspunten biedt om tot een sociaal verantwoorde praktijk te komen (Van Iersel, 2011-1; Van Iersel, 2011-2; Binetti 2012). Het proceduralisme in de Nederlandse cultuur heeft door de ‘coalitie’ van vrijheid en gelijkberechtiging ook een cultuur bevorderd waarin het recht op vrije ontplooiing van de eigen identiteit tot bloei kon komen in een door zorgvuldigheidsethiek gedomineerd klimaat van non-interventie. Dat lijkt een groot goed, maar er zitten ook nadelen aan. De publieke ruimte is enerzijds de ruimte waar de claim wordt ‘ingediend’, anderzijds het podium. De combinatie van gelijke rechten en een moraal die vrijheid voorop stelt, heeft geleid tot vergaande individualisering, en daarbinnen tot een accent op expressie van de gekozen identiteit. De vraag is dan: wie behartigt de eigen rationaliteit van de publieke ruimte en welke mogelijkheidsvoorwaarden moeten dan worden vervuld? 5. Religie en democratie: een gezamenlijke opgave Hier wil ik op een opmerkelijk punt wijzen: kerken en democratische rechtsstaten hebben zo bekeken hetzelfde probleem. Het luidt dat mensen - burgers, of medechristenen - zich niet of nauwelijks laten representeren. Elke democratie vereist representatie, tenzij men een referendum-democratie wenst, waarin de bevolking per issue wordt geraadpleegd en niemand deze keuzes in samenhang plaatst. Deze politieke representatie veronderstelt een keuze die tegelijk een mandatering is, met het oog op de behartiging van een belang. Maar ook kerken kennen verschillende vormen van representatie. Het christelijk geloof beschouwt mensen als gelijkelijk geschapen door God. Hierdoor delen mensen een menselijke natuur. Dit gegeven is de basis voor het pars pro toto- effect van het mens-zijn van de persoon: een vorm van sociale - of zo men wil: horizontale - representatie: mensen worden geacht in staat te zijn zich met elkaar te identificeren. In het christelijk geloof wordt dit verder verdiept doordat Christus als mensgeworden Zoon van God in beginsel alle mensen verlost: in Christus wordt daardoor ook de wederkerige identificatie en acceptatie