Perspectief 2017-37

2017-37 Het belang van bruggenbouwers voor de toekomst van Europa 71 Reag eer wordt er niet zelden een tegenstelling geconstrueerd. Is de uitbreiding van de Europese Unie naar Midden en Zuidoost Europa daar debet aan, de monetaire crisis van 2008, de komst van grote stromen migranten uit Syrië, Irak, Libië of Eritrea, of het gegeven dat de samenwerking in Europa Nederland meer kost dan dat het opbrengt? In de periode dat de Europese samenwerking in de lift zat, was het gemakkelijk om in de oecumenische samenwerking daarop mee te liften. Maar wat betekent het als de politieke koers verandert en er nieuwe muren opgetrokken worden tussen landen, culturen en godsdiensten? De waarde van de oecumenische toenadering en verbondenheid in Europa, waar de grote assemblees uitdrukking van waren, zal nu moeten blijken. En de tekenen zijn niet zo positief. Aan Rome zal het niet liggen. De Katholieke Kerk blijft onverminderd een pleitbezorger voor de eenheid van de Kerk en de samenwerking en vrede in Europa. Het is opmerkelijk dat vanuit Rome de oecumenische contacten met alle belangrijke centra zorgvuldig gekoesterd worden, ook als het met de oecumenische dialogen niet echt meer wil vlotten. Hartelijk zijn de banden met de Oecumenisch Patriarch Bartholomeus, met de Anglicaanse Primaat Justin Welby, met bisschop Younan van de Lutherse Wereldfederatie en niet minder met metropoliet Hilarion, hoofd externe betrekkingen van het patriarchaat van Moskou. Rome waakt er voor te roeren in de interne spanningen van andere kerken die er ook volop zijn. De dienst voor de eenheid kan door ongelukkige manoeuvres op het erf van de ander gemakkelijk ontsporen, zo leert de geschiedenis van het uniatisme. Het onderhouden en bevorderen van oecumenische relaties is vanaf Vaticanum II één van de prioriteiten in het beleid van alle pausen geweest. Doch op het niveau van de afzonderlijke landen lag en ligt dat vaak veel moeilijker. Paulus Johannes Paulus II was met zijn visie op het Europa van de twee longen en zijn hoop op de nieuwe evangelisatie in het ontkerstende continent misschien wel de meest Europa gezinde paus. Het perspectief van paus Franciscus is vanwege zijn Argentijnse achtergrond breder en tegelijkertijd kritischer ten aanzien van het Europese politiek-economisch bestel dat ten koste gaat van de armen en gemarginaliseerden in de wereld.