Perspectief 2017-35

Perspectie 38 Dr. Jelle Creemers 1. Een ongewone dialoog 1.1. Van laatkomers naar koptrekkers? Katholieken, evangelischen en pentecostalen zijn allemaal laatkomers als het gaat over interkerkelijke dialogen en ontmoetingen. Pas op, dat ligt natuurlijk aan hoe je daarnaar kijkt. De katholieke kerk heeft natuurlijk iets intrinsiek oecumenisch, omdat ze de grootste structurele eenheid van christenen is. Hetzelfde geldt voor de evangelische- en pinksterbeweging, op de omgekeerde manier: door het benadrukken van christelijke eenheid over kerkmuren heen heeft ook zij iets intrinsiek oecumenisch. Maar toen de moderne oecumenische beweging in met name protestantse kerken in eerste helft van de twintigste eeuw aan haar marathon begon, waren onze gemeenschappen daar absoluut nog niet aan toe. De encycliek van Paus Pius XI uit 1928, Mortalium Animos , is heel tekenend wat betreft de toenmalige katholieke terughoudendheid. “Zonneklaar is het, dat de Apostolische Stoel geen deel kan nemen aan deze congressen en dat de katholieken in genen dele zulke ondernemingen begunstigen mogen of steunen. Doen zij dit toch, dan kennen zij gezag toe aan een valse christelijke godsdienst, die aan de éne Kerk van Christus volkomen vreemd is.” 3 Vele evangelischen en pinksterchristenen hadden een erg vergelijkbare, omgekeerde overtuiging: gesprek met Rome is gesprek met de Antichrist of leidt diens rijk in. 4 Trouwens, evangelischen en pinksterchristenen waren amper bereid met elkaar in gesprek te gaan. Ook tussen deze groepen werden beschuldigingen van dwaalleer en dwaasheid heen en weer geslingerd. Dat is nu, gelukkig, anders. Hoewel… hoe gezellig en broederlijk we hier vandaag bij elkaar mogen zitten, ik durf geen schatting te maken van hoeveel kerkleden in deze drie middens nog steeds enkel waarheid en goedheid in eigen kring vinden en in de praktijk nooit in geloofscontact komen met christenen uit andere tradities. Straks kom ik hier graag op terug. De katholieke kerk heeft de weg van de moderne oecumene tijdens het Tweede Vaticaanse Concilie met ferme stappen ingezet. Een doordenking van haar zelfverstaan in Lumen 3 From Mortalium Animos 8 (Nederlandse vertaling: https://www.rkdocumenten.nl/rkdocs/index.php?mi=600&doc=3085&al=10 ) 4 See, e.g., C.M. Robeck, “Pentecostals and Christian Unity: Facing the Challenge,” Pneuma 26, no. 2 (2004): 325.