Perspectief 2015-30

Perspectief 8 Jan Jorrit Hasselaar Liturgie hangt in de visie van de patriarch sterk samen met gemeenschap. Deze gemeenschap past de patriarch breed toe. De patriarch is ervan overtuigd dat, zeker als het om de ecologische vraagstukken gaat, iedereen nodig is. Het is voor hem essentieel dat diverse christelijke denominaties, andere religies, wetenschap, bedrijfsleven, overheid, jongeren, ouderen, media en activisten samen optrekken in de benadering van de milieuvragen. In 1994 stelde de patriarch een religieuze en wetenschappelijke commissie in, voorgezeten door de meest senior adviseur van de patriarch, namelijk metropoliet John van Pergamo, misschien beter bekend onder zijn wereldlijke naam John Zizioulas, één van de meest invloedrijke orthodoxe theologen van deze tijd. De commissie heeft diverse internationale, interdisciplinaire en interreligieuze symposia georganiseerd. In 2002 trokken ze bijvoorbeeld een week per boot over de Adriatische Zee en bespraken thema’s die daar speelden. Dit symposium werd samen georganiseerd met Romano Prodi, president van de Europese Commissie. Tijdens de afsluitende ceremonie ondertekenden patriarch Bartholomeus en paus Johannes Paulus II een eerste gezamenlijke tekst over ecologische vraagstukken. Dit document is een voorloper van de huidige encycliek Laudato Si’ . In 2006 werd het symposium gehouden op de Amazone. Deze keer georganiseerd samen met Kofi Annan, secretaris-generaal van de Verenigde Naties. In 2009 was het thema opgebouwd rond de Mississippi. In 2012 werd een symposium gehouden op Halki, waar het theologisch seminarie van het oecumenisch patriarchaat staat. In juni 2015 hadden professor Peter-Ben Smit en ik het voorrecht om deel te mogen aan het symposium Halki II. Vanuit het orthodoxe perspectief van bescheiden eenvoud en liturgie presenteert de patriarch een andere manier van kijken naar de realiteit. Eenvoud en liturgie zijn geen doel in zichzelf, maar verwijzen naar liefde voor mensen en voor de natuurlijke schepping en de vreugde die daarmee samenhangt. In Encountering the Mystery schrijft de patriarch dat alleen liefde de wereld kan beschermen tegen onnodig afval en een onvermijdelijke destructie. Dit is toch een totaal andere dimensie van liefde, dan die we doorgaans tegenkomen. Liefde wordt dan toch veelal geassocieerd met romantiek, seksualiteit, in elk geval iets tussen mensen of tussen mensen en God. De vraag is dan ook wat deze kosmische liefde er toe doet?