Perspectief 2015-28

2015-28 De icoon, plaats van een gebed 45 Reag eer We trachtten duidelijk te maken hoe de icoon een ‘trede’ is van de beeldladder waarlangs God naar ons toekomt en wij naar Hem opgaan. Ze vormt een parallel met de woordladder die ook langs verschillende treden Gods komen en onze opgang mogelijk maakt. In de liturgie komt God langs iconen en beelden, langs het Schriftwoord maar ook langs hymnen, gebeden, homilieën. Ook hier is er een afdaling van God die reikt tot het stamelen van een kind, voor velen een eerste trede om terug naar God te gaan… ‘door de schreeuw van het kind, God, bevestigt Gij uw vermogen’ (Ps. 8). Ook die elementen verlaten de liturgie, om van ons persoonlijk leven een eredienst te maken. Ook in onze gewone omgeving reiken ze, samen met de icoon een pad aan waarlangs ontmoeting groeit. III. De icoon spreekt een eigen taal. A. Gericht op dialoog De icoon focust op ontmoeting. Ze is gericht op gebed. Door de gelijkenis die zij draagt wordt die ontmoeting bevorderd, maar de communicatie wordt ook bevorderd door haar taal. De taal van de liturgie, en va de iconen moeten we in verband brengen met de Eucharistie. De Eucharistie is zelfgave van de Heer en ons dankend antwoord daarop. Die dialogale beweging is eigen aan elk liturgisch element. Alles is enerzijds gave en vraagt antwoord, vraagt beaming. Elke liturgische handeling, elke liturgisch voorwerp zal deze dialoog bevorderen. De liturgische elementen zullen samenklinken (zang, iconografie, gebaar, architectuur, enz.) en des te krachtiger spreken als het in echte harmonie kan. Als het ene element zich niet opdringt ten koste van het andere. Zo verduistert een ‘donderpreek’ eerder het woord dan hij het woord ondersteunt, zo verduistert een eigenzinnige iconografie het ware beeld in plaats van het te tonen. Immers ‘eigenzinnigheid’ is iets van de oude mens. Dat is een eerste taalelement, eerder negatief verwoord, het spoor waarop de liturgische vormgeving zich niet mag begeven: het spoor van de opdringerigheid, de eigengereidheid, de pronkerigheid, de praalzucht. Liturgie is een harmonisch samengaan van ‘wijkende’ elementen die daardoor elkaar ‘hoorbaar en zichtbaar’ kunnen maken, en zo de Heer in het licht stellen. In deze wijkende taal zal de icoon zich invoegen.