Perspectief 2014-24

2014-24 Boekrecensie - Concilie van Trente 27 Reag eer de positie van bisschoppen te versterken zonder het pauselijk primaatschap te ontkennen. Door de bevoegdheden van bisschoppen te omschrijven probeerden zij de pauselijke nei- ging tot centralisatie in te dammen. Hierdoor kon de bisschop gemakkelijker reageren op ontwikkelingen in zijn eigen land. Daarnaast sloot de Heilige Stoel concordaten, quasi- volkenrechterlijke verdragen. Deze verdragen kunnen betrekking hebben op het kerkelijk leven zoals de oprichting van bisdommen en de benoeming van bisschoppen maar ook gaan over zaken waarin de Kerk interfereert in het maatschappelijk leven zoals onderwijs, huwelijk en ziekenzorg. Strijards wijst op de juridische eigenaardigheid van deze overeen- komsten. Kerk en staat zijn geen gelijkaardige partners. Deze concordaten hebben een belangrijke bijdrage geleverd aan de totstandkoming van de westerse statengemeen- schap. Strijards wijst erop dat in de zestiende eeuw voor de eerste maal in de westerse geschie- denis wetgevers zich gesteld zagen voor de vraag hoe soevereine staten, die territoriaal gebonden waren moesten omgaan met een supranationale organisatie die niet aan een gebied gebonden was. In zekere zin is het een origineel boekje. Strijards maakt niet altijd duidelijk hoe bepaalde ontwikkelingen een gevolg zijn van het concilie van Trente. De opkomst van nationale staten vond voor de convocatie van dit concilie plaats. Het zijn juist die veranderende politieke omstandigheden die de opkomst van het protestantisme mogelijk maakten en zo de omstandigheden schiepen waarop Trente reageerde. Het concilie van Trente heeft zeker de interne structuur van de Kerk versterkt en zo mogelijk gemaakt dat de Kerk ook op juridisch gebied adequaat kon reageren. Toch was dit niet het eerste oogmerk van het concilie. Zo is het staatssecretariaat pas in 1584 opgericht. Dit kan men slechts in zeker zin als een middellijk gevolg van het concilie beschouwen. Soms spreekt de auteur zich tegen. Op p. 81 beweert hij dat het concordaat dat Willem I in 1827 met de Heilige Stoel sloot nog steeds geldig is terwijl hij op p. 83 schrijft dat het nooit in werking is getreden al is het gedeeltelijk uitgevoerd. Helaas heeft de auteur belangrijke werken over het concilie van Trente als die van Jedin en O’ Malley niet geconsulteerd. Zo is het eerder een boek naar aanleiding van het concilie dan over het concilie