Perspectief 2012-17

Perspectief, Digitaal Oecumenisch Theologisch Tijdschrift Katholieke Vereniging voor Oecumene, nr. 17, september 2012 22 In de schoenen van de apostelen 22 door Karel Blei Het rapport over ‘de apostoliciteit van de kerk’ 23 dat we vandaag bespreken, is de meest recente vrucht van de dialoog tussen de Rooms-katholieke Kerk en de Lutherse Wereldfederatie. Deze dialoog is één van de vele, die zich de laatste halve eeuw op wereldniveau hebben afgespeeld, begonnen in het najaar van 1965 en sindsdien in vier fasen, met telkens nieuw mandaat en nieuwe deelnemers, voortgezet. De diverse rapporten van die vele dialogen zijn bijeengebracht in – tot nu toe, tot en met de resultaten van 1999 – twee lijvige bundels, beide gepubliceerd onder de titel Growth in Agreement 24 , ‘Groei in overeenstemming’. Te zijner tijd zal stellig een volgende bundel verschijnen, waarin dan ook het rapport dat we vandaag bespreken, en dat werd uitgebracht in 2006, een plaats zal krijgen. De bilaterale dialogen richten zich over het algemeen op de bespreking van theologische kwesties, zoals dat in Wereldraadverband, dus multilateraal, gebeurt in Faith and Order. Hier gaat het dan uiteraard speciaal over die kwesties die tussen de betrokken dialoogpartners vanouds controversieel zijn. In de dialoog tussen lutheranen en katholieken zijn dat de klassieke verschillen tussen Rome en Reformatie: de rechtvaardigingsleer, de sacramenten (vooral de eucharistie), de verhouding tussen Schrift en traditie, de betekenis van het kerkelijk ambt, het bisschopsambt, de rol van de paus. Over al deze thema’s is intussen al een reeks van rapporten uitgebracht. Rechtvaardigingsleer Het voorlaatste dialoogresultaat was de Gemeenschappelijke Verklaring over de Rechtvaardigingsleer, door de LWF en de Rooms-katholieke Kerk samen aanvaard en vastgesteld op 31 oktober 1999 in Augsburg (een opmerkelijke datum en een opmerkelijke plaats!). Hier is het inderdaad gekomen tot een gemeenschappelijk verstaan van wat ‘rechtvaardiging’ betekent, gebaseerd op een nieuw, samen, Bijbellezen. De vanouds hierover tussen lutheranen en katholieken bestaande verschillen zijn niet verdoezeld, maar tegen het licht gehouden. Het blijkt daarbij, ‘met de kennis van nu’, niet om tegenstellingen te gaan, maar om accentverschillen. Een verrassend resultaat, gezien het explosieve conflict dat in de zestiende eeuw juist over dit thema is ontstaan. Ik sta er even bij stil omdat het rapport dat we vandaag bespreken op deze Gemeenschappelijke Verklaring teruggrijpt. Lutheranen en katholieken blijken sámen te kunnen belijden dat rechtvaardiging het werk is van God door Christus, en dat mensen daarin delen door genade en door geloof alléén, zonder enige eigen verdienste. Samen belijden ze ook dat het nieuwe leven waartoe ze als gerechtvaardigde zondaars komen niet hun verdienste is, maar Gods genadegave, in geloof 22 Deze lezing werd uitgesproken op het symposium van de Raad van Kerken dat op 5 maart 2012 in Amersfoort werd gehouden. Andere sprekers op het symposium waren: dr. Matthijs Ploeger, dr. Henk Bakker, dr. Markus Matthias, dr. Magriet Gosker. Hun lezingen zijn te vinden op de site van de Raad: http://www.raadvankerken.nl/pagina/1850/apostel_naar_letter_en_geest& highlight=blei 23 The Apostolicity of the Church ( www.prounione.urbe.it/dia-int/l-rc/doc ), nu ook te raadplegen op www.raadvankerken.nl/fman/3246.pdf. In het vervolg afgekort met AC, met paragraafnummers. De paragrafen 300-399 zijn abusievelijk genummerd als 200-299. Die nummering verschijnt dus dubbel.) 24 Harding Meyer and Lukas Vischer (eds.), Growth in Agreement. Reports and Agreed Statements of Ecumenical Conversations on a World Level. Geneva, 1984; Jeffrey Gros, FSC, Harding Meyer and William G.Rusch (eds.), Growth in Agreement II. Reports and Agreed Statements etc. Geneva, 2000. De eerste bundel bevat rapporten uit 1972-1981. De tweede bundel, voortaan afgekort als: GA 2, bevat rapporten uit 1982-1999. Het titelblad vermeldt weliswaar als jaar van afsluiting 1998, maar onder de opgenomen rapporten is ook de luthers - roomskatholieke Gemeenschappelijke Verklaring over de Rechtvaardigingsleer, uit 1999.