Perspectief 2012-16

Perspectief, Digitaal Oecumenisch Theologisch Tijdschrift Katholieke Vereniging voor Oecumene, nr. 16, juni 2012 38 klassieke monastiek-celibataire spiritualiteit door de aanwezigheid van de relationele dimensie. De spiritualiteit van monniken, religieuzen en priesters is gefocust op de persoonlijke verhouding tussen het individu en God die meestal door een intensief gebeds- en meditatieleven en in functie van een specifiek apostolaat wordt bevorderd. In het huwelijks- en gezinsleven echter gebeurt de ‘bemiddeling’ tot God door en in de intieme tussenmenselijke relatie tussen partners of echtgenoten en tussen ouders en kinderen. Deze ‘relatiespiritualiteit’ trekt zich voor de ontmoeting met God niet terug uit de wereld noch uit de medemenselijke relatie, maar gaat er integendeel onvoorwaardelijk naartoe. En volgens het bijbels-christelijke basisbeginsel van de eenheid van Godsliefde en naastenliefde is de relatie niet als een instrumenteel hulpmiddel, zoals een ladder die men als het doel eenmaal is bereikt niet meer nodig heeft maar als blijvende en onvervangbare toegang tot de Godservaring te beschouwen. Tevens wordt in dit type spiritualiteit de persoon waarmee ik in relatie sta niet idolatrisch tot God verheven, omdat de relatie telkens weer wordt opengebroken door de ander: mijn relatie met de partner wordt opengebroken door God, mijn relatie tot God wordt opengebroken door mijn partner en op die manier is er ook een permanente opening voor derden (kinderen, buren, de sociale gemeenschap) waardoor de relatie wordt behoed voor elke soort van cocooning . De uitdaging op het vlak van theologie, spiritualiteit en pastoraat bestaat er in ieder geval in om koppels erop te wijzen dat hun relatie een originele plaats van Godsontmoeting kan zijn. En ook hier biedt de relatiebeleving van hedendaagse koppels bruikbare aanknopingspunten. Want paren beseffen vandaag maar al te goed dat liefde een werkwoord is en dat gelukkige partnerrelaties een grote inzet en bijzondere bekwaamheden vergen. Desondanks ervaren ze in hun relaties telkens weer dat ze deze inzet niet permanent kunnen opbrengen omdat hun krachten beperkt zijn, omdat ze door passies en driften worden overheerst, omdat ze verwondingen uit het verleden blijven meedragen of omdat ze in de relatie nieuwe kwetsuren oplopen enz. Mensen kunnen in hun liefdesvermogen weliswaar boven zichzelf uitgroeien, en doen dit soms ook, maar op zich kan dit nooit volstaan om een binding overeind en levendig te houden. Men weet uiteindelijk niet hoe en waarom een relatie slaagt of mislukt en men heeft noch de kracht om verbroken relaties door een wilsbeslissing te herstellen noch om een aangegane binding met geweld te verbreken. Omdat ze ons overstijgen ervaren we in relationele bindingen een transcendente macht. In die zin kan het huwelijk daadwerkelijk als een sacrament worden beschouwd waarvan koppels mogen verwachten en verhopen dat het aan hun ambities tegemoet komt. Een praktische vraag daarbij is hoe mensen vandaag kunnen worden begeleid om deze transcendente dimensie in de relatiebeleving ten eerste te verwoorden en ten tweede ook expliciet te laten doorklinken in hun levensstijl. De huidige sprakeloosheid in geloofsaangelegenheden en het taboe dat op religieuze betekeniskaders rust vormen misschien de grootste uitdaging voor de pastorale en spirituele begeleiding van partner- en gezinsrelaties. Desondanks blijft het de eerste opdracht voor de geloofsgemeenschap om koppels en gezinnen te bevestigen en te bemoedigen, want in hun liefde en zorg voor elkaar zijn mensen heel vaak al goed bezig en op weg naar een spiritualiteit die tot nog toe weinig weerklank heeft gevonden in de christelijke traditie. 1988; M.A. McPherson Oliver, Conjugal Spirituality. The Primacy of Mutual Love in Christian Tradition . Kansas City, Sheed & Ward, 1994; B. Miller-McLemore, In the Midst of Chaos. Caring for Children as Spiritual Practice . San Francisco, John Wiley & Sons, 2007. Zie ook T. Knieps-Port le Roi, M. Sandor, Companion to Marital Spirituality . Leuven, Peeters, 2008