Perspectief 2012-16

Perspectief, Digitaal Oecumenisch Theologisch Tijdschrift Katholieke Vereniging voor Oecumene, nr. 16, juni 2012 21 Kerk. 65 De eenheid van de Kerk - als gemeenschap van gedoopten - met Christus en het onderhoud ervan gebeurt door het sacrament van de Goddelijke Eucharistie. Dit is het centrum van alle sacramenten en plaatst de mens in een eschatologisch perspectief. Zo ook ‘transfigureert’ het huwelijk de eenheid van man en vrouw tot een nieuwe realiteit, namelijk gezien in het perspectief van het leven in Christus 66 , in de dimensie van het Koninkrijk Gods, dus in de eeuwigheid. Daarom precies aarzelt de apostel Paulus niet om deze beslissende stap in het menselijk bestaan ‘mysterie’ (of sacrament) te noemen naar het beeld van Christus en zijn Kerk. Het is ook daarom dat een waarachtig christelijk huwelijk alleen maar uniek kan zijn, ‘omdat het een Mysterie is van het Koninkrijk Gods dat de mens introduceert in eeuwige vreugde en eeuwige liefde’. 67 Deze eenheid, die wordt voltrokken met het sacrament van het huwelijk, is geen eenzijdige handeling van de Kerk. De mens is immers niet geroepen om passief deel te hebben aan de genade van God, maar als medewerker van God. En zelfs wanneer de mens medewerker wordt van God blijft hij onderhevig aan de zwakheid en de zondigheid van het menselijke bestaan. 3. Het doel van het huwelijk In het orthodox theologische denken is dat allereerst de wederzijdse liefde, de gemeenschap en de hulp tussen de echtgenoten met het oog op hun vervolmaking in Christus. Pas nadien komen het intomen van hun geslachtsdrift 68 en de voortplanting van het menselijke ras. 69 De voortplanting zien als het voornaamste doel van het huwelijk betekent een enge kijk op het gemeenschapsleven tussen man en vrouw. Welke waarde heeft geslachtsgemeenschap tussen man en vrouw dan ingeval van steriliteit na de menopauze of wanneer de vrouw om medische redenen geen kinderen meer zou mogen hebben? Zeker is dat het echtpaar voorrang krijgt op het gezin, hoe lofwaardig de gezinsdoeleinden ook kunnen zijn. 70 Het verhaal van de instelling van het huwelijk is te vinden in het tweede hoofdstuk van het boek Genesis, waar het gaat over het feit dat ‘een man zijn vader en moeder zal verlaten en zijn vrouw aanhangen, en zij tot één vlees zullen zijn’ (Genesis 2, 24), zonder dat men het heeft over de voortplanting. 4. Het huwelijk als de huiskerk De Kerkvaders zeggen het kenschetsend: ‘Daar waar Christus is, daar is de Kerk’, hetgeen aantoont dat de huwelijksgemeenschap een kerkelijk karakter heeft. Vandaar dat Paulus spreekt van ‘de gemeente die bij hen aan huis samenkomt’ (Romeinen 16, 5) en Johannes Chrysostomos van de ‘kleine Kerk’ . 71 Te Kana in Galilea ‘openbaarde Jezus zijn heerlijkheid’ (Johannes 2, 11) in de schoot van een ‘huiskerk’. Paul Evdokimov stelt hierbij dat ‘dit huwelijk als het ware het huwelijk is van het bruidspaar met Christus. Hij is het die er voorgaat en dit - volgens de Kerkvaders - in alle christelijke huwelijken’. 72 De wederzijdse liefde van man en vrouw is een gezamenlijke liefde voor God. Elk ogenblik van hun leven 65 De apostel Paulus ziet dus een parallellisme tussen de huwelijksband van man en vrouw en de eenheid tussen de bruid ‘Kerk’ en de bruidegom ‘Christus’. Dit is niet enkel een beschrijvend beeld, maar ook een verklaring van de werkelijke en wezenlijke eenheid in het sacrament van het huwelijk. Cf. N. Matsoukas, Dogmatische en symbolische theologie . Thessaloniki, 1988, blz. 496-497 (in het Grieks) 66 G. Mantzaridis, Christelijke ethiek . Thessaloniki, 1995, blz. 321 (in het Grieks) 67 J. Meyendorff, Marriage: an orthodox perspective . New York, 1975, blz. 21 68 De lichamelijke vereniging, waarvan de apostel Paulus zegt dat ze ‘tempels zijn van de Heilige Geest’, is heel wat meer dan een eenvoudig genieten of een remedie voor sexuele drang! Cf. Ign. Peckstadt, Het orthodox huwelijk. In: Een open venster op de Orthodoxe Kerk , Averbode, 2005 69 Ch. Chatzopoulos, Het heilig sacrament van het huwelijk - de gemengde huwelijken . Athene, 1990, blz. 39 (in het Grieks); cf. ook Ch. Vantsos, Het huwelijk en zijn voorbereiding vanuit orthodoxe pastorale optiek . Athene, 1977, blz. 83-99 (in het Grieks) 70 Ign. Peckstadt, Het orthodox huwelijk. In: Een open venster op de Orthodoxe Kerk , Averbode, 2005 71 Homilie 20 over de Efeziërs . P.G., 62, 143 72 P. Evdokimov, Sacrement de l’amour - le mystère conjugal à la manière de la tradition orthodoxe Paris, 1962, blz. 170