Perspectief 2012-16

Perspectief, Digitaal Oecumenisch Theologisch Tijdschrift Katholieke Vereniging voor Oecumene, nr. 16, juni 2012 20 Het huwelijk in de Orthodoxe Kerk: ‘economia’ en pastorale begeleiding door mgr. Athenagoras Peckstadt, bisschop van Sinope 63 1. Inleiding Dikwijls wordt de vraag gesteld, welke het orthodox standpunt is over het huwelijk. Het antwoord op deze vraag dient te worden gezocht bij de orthodoxe leer over het ‘mysterie of sacrament’ van het huwelijk. In de Orthodoxe Kerk is het de priester of de bisschop die het huwelijk inzegent, die namens de gemeenschap God aanroept en vraagt de Heilige Geest neer te zenden ( epiclese ) over man en vrouw en hen aldus ‘tot één vlees’ maakt. Daarbij is het huwelijk voor de Orthodoxe Kerk veeleer een geestelijke weg, een zoeken naar God, het mysterie van eenheid en liefde, de voorafbeelding van het Koninkrijk Gods, dan een noodzaak voor de voortplanting. 2. Het christelijk huwelijk: mysterie - sacrament 64 Het huwelijk is een mysterie of sacrament dat met Gods’ zegen werd ingesteld bij de schepping. Aldus zag het uitverkoren volk het als een mysterie dat zijn beginsel kent bij de goddelijke schepping. Dat wordt trouwens bevestigd door Christus die zei: ‘In het begin, bij de schepping, heeft God hen als man en vrouw gemaakt. Daarom zal de man zijn vader en moeder verlaten om zich te binden aan zijn vrouw en deze twee zullen één vlees worden’ (Marcus 10, 6-8). Volgens de Heilige Schrift is het huwelijk gesteund op: 1) het onderscheid tussen man en vrouw bij de eerste schepping van de mens: ‘en God schiep de mens als zijn beeld; als het beeld van God schiep Hij hem; man en vrouw schiep Hij hen’ ( Genesis 1, 27); 2) de vorming van de vrouw uit de rib van Adam (Genesis 2, 21-24); 3) de zegening door God van de eerstgeschapenen met de woorden: ‘wees vruchtbaar en word talrijk; bevolk de aarde en word talrijk’ (Genesis 1, 27-28). Deze drie elementen maken van het huwelijk een geestelijke praxis bij uitstek, niet alleen omwille van de eenvoudige echtverbintenis van twee personen, maar vooral omwille van het feit dat het om de uitdrukking van Gods wil gaat. De natuurlijke echtverbintenis wordt als het ware ook een goddelijke verbintenis, vandaar ook het mysterievolle karakter ervan dat door de Kerk wordt benadrukt. Het voornaamste en dus meest wezenlijke element van het huwelijk is de verbintenis van elke mens met één enkele persoon van het andere geslacht. Paulus was de eerste die het wezen van de leer van Christus over het huwelijk en de heiligheid ervan begreep. Hij kenschetste het als ‘een groot mysterie in Christus en in de Kerk’ (Efese 5, 32). De bepaling ‘in Christus en in de Kerk’ betekent, volgens Paulus, dat de geestelijke band van liefde, van toewijding en van wederzijdse ondergeschiktheid van de echtgenoten - die de band is van hun volmaakte eenheid - er slechts is wanneer die overeenkomstig is met de liefde van Christus voor zijn Kerk (Efese 5, 22-33). De gemeenschap van de echtgenoten die voortspruit uit het huwelijk is met andere woorden zo wezenlijk, zo intens en zo geestelijk als de bestaande gemeenschap tussen Christus en de 63 Mgr Athenagoras Peckstadt is hulpbisschop van het Orthodox Aartsbisdom van België en Exarchaat van Nederland en Luxemburg (Oecumenisch Patriarchaat van Konstantinopel) en studeerde theologie aan de Aristoteles Universiteit van Thessaloniki en aan het Oecumenisch Instituut van Bossey (Genève). 64 In het Grieks staat mysterie immers voor sacrament.