Perspectief 2012-15

Perspectief, Digitaal Oecumenisch Theologisch Tijdschrift Katholieke Vereniging voor Oecumene, nr. 15, april 2012 13 naar eigen voordeel. Het hart van de moderne mens is gewond door de leegte. Daarom staat dat dicht bij de icoon van de doek van de heilige Veronica. De moderne schilderkunst schreeuwt de leegte, het gebrek aan zin uit, de eenzaamheid, het gebrek aan idealen. In de moderne kunst worden religieuze symbolen gebruikt, geprofaneerd, en daarmee verliezen ze hun sacraliteit en veroorzaken een lege donkerte. De twee tradities, die van het Oosten en die van het Westen zijn, zoals Johannes Paulus II zei, ‘twee longen die elkaar nodig hebben’. De oosterse traditie heeft aandacht voor de Verrezen Heer, God die groter is dan mijn lijden In het Westen gaat het om de nabijheid van God, mijn verdriet en pijn in de persoon van Christus. De ene traditie sluit de andere niet uit, ze horen bij elkaar. Dat ontdek ik ook in het dagelijks leven, in het omgaan met mensen. Ook in Berlijn, tijdens de Taizé-bijeenkomst in de Messehalle , zag ik een icoon, en ook andere symbolen. Je schildert ook zelf? Als ik zelf schilder, ben ik geconcentreerd. Bij de eerste icoon die ik schilderde, van de Moeder Gods, werkte ik met materiaal, in etappes. Ik wilde de Annunciatie laten zien, het vertrouwen van een jonge vrouw, zoals ik, in de dingen die gebeuren, die ze niet allemaal begreep, maar die vertrouwde toen de engel tot haar kwam. Anna, nu over je studie. Wie is Adam Stalony-Dobrzański ? De kunstschilder Adam Stalony- Dobrzański, professor aan de kunstacademie in Kraków, werd geboren in 1904 in het Russische deel van wat nu Oekraïne is. Hij overleed in 1985 in Kraków. Zijn werk is niet erg bekend. De communistische tijd in Polen liet niet toe dat hij in die jaren bekendheid verwierf en daarna is nog maar weinig over hem geschreven in de kunstgeschiedenis in Polen. Hij was o.a. docent van Jerzy Nowosielski. Ze waren allebei orthodox, werkten veel samen. Stalony-Dobrzański maakte veel glas-in-loodramen, mozaïeken, schilderijen, vooral in kerken. Hij was erg betrokken bij de oecumene. Hij werkte erg individualistisch; ik bedoel, hij werkte wel vanuit de orthodoxe traditie, schilderde iconen, maar paste die stijl ook toe in glas-in-lood wat vanuit de westerse gotiek komt. Dat was voor mij ook zo fantastisch toen ik voor het eerst zijn werk zag. Ik zag hoe modern hij werkte, in kleur en in vorm. Hij schilderde met een onrealistisch coloriet, met kleuren die van het realisme weggaan. En hij gebruikte geometrische vormen. Zijn glas-in-loodramen, die ik toen voor het eerst zag, deden me aan het kubisme denken. Het is abstraherend, het toont de wereld, de ruimte van het goddelijke, een gedematerialiseerde wereld, waarin sacrale waarden heersen. Het is ook functioneel, dat wil hier zeggen: het leidt de mens tot de realiteit van het goddelijke. Kunst helpt hier de mens bij het bidden, helpt hem bij het overgaan van zijn wereld naar de wereld van God. Je werkt aan een promotieonderzoek over hem? Ja, hier aan de Universiteit van Wrocław, afdeling kunstgeschiedenis. Ik ben sinds oktober vorig jaar bezig. Het is een studie van vier jaar. Nu ben ik met de eerste stap bezig. Ik documenteer zijn werk, in kerken in heel Polen. Niemand heeft dat nog gedaan. Ik moet er veel voor reizen. Het is prachtig om zijn werk te zien. Het is steeds op de grens, de grens van de oosterse en de westerse traditie. Dat is typisch voor Adam Stalony-Dobrzański. En voor mij is het ideaal. Ikzelf zie die grenzen niet. Die twee tradities horen bij elkaar, verrijken elkaar. Dobrzański was erg oecumenisch. Hij zat in de Oecumenische Raad van de Orthodoxe Kerk in Polen. Hij correspondeerde en adviseerde ook kardinaal Wojtyła over kerkelijke schilderkunst. Hij schreef over de weg die de kunstenaar, die elke mens moet