Perspectief 2010-10

Perspectief, Digitaal Oecumenisch Theologisch Tijdschrift Katholieke Vereniging voor Oecumene, nr. 10, december 2010 19 Het document spreekt een krachtig onaanvaardbaar uit tegen ieder fundamentalistisch gebruik van Bijbelteksten dat zo de Israëlische bezetting probeert te legitimeren of de Palestijnse verbondenheid met het land wil ontkennen. Het gaat hier in het bijzonder over het selectief gebruik van bepaalde boeken van de Torah, zoals het boek Joshua, dat militaire verovering en bezetting door de huidige staat Israel zou legitimeren. De Palestijns - Israëlische religiewetenschapper Nur Masalah 4 heeft recentelijk gewezen op de impact, ook op seculiere joodse Israëli, van extreme, narratieve toepassingen van onder andere de Exodusmythe en van de verovering en brandschatting van het land Kanaän door Joshua binnen de religieuszionistische stroming. Massalah stelt dat, in contrast met de joodse waarden van gerechtigheid en bescherming van de kwetsbaren en vluchtelingen, er bij de religieuszionisten een fatale omkering heeft plaatsgevonden. Zo doen er interpretaties van delen van het boek Exodus (17, 16) en het boek Deuteronomium (25, 17-19) de ronde op grond waarvan Arabische moslims en christenen worden beschouwd als "vreemde indringers", letterlijk de "Kanaänieten" en "Amalekieten" van vandaag, die op grond van een goddelijk gebod zo nodig met geweld uit Oost Jeruzalem en van de westelijke Jordaanoever moeten worden verdreven, en dat het haten van deze groepen is gerechtvaardigd. Deze gewelddadige hermeneutiek is dieper verworteld in de staat Israël dan je zou denken. Ben Goerion, premier en leider van de seculiere Arbeiderspartij, beschouwde bijvoorbeeld de Torah niet als een exclusief religieus document, behorend tot de joodse religie. Hij zorgde ervoor, aldus Massalah, dat de Torah werd "genationaliseerd" en "geracialiseerd", zodat ze dienstbaar werd aan de moderne mythen van het seculiere zionisme. Ben Goerion was bijzonder geïnteresseerd in religieuze thema's als "uitverkiezing" en de "uniciteit" van het joodse volk. In een boek beschrijft hij de Joodse 'terugkeer' naar Palestina en de daarbij gevoerde militaire campagnes als een herhaling van de veldtochten van Joshua. 5 c. Oproep tot geweldloos verzet Het Kairos-document kiest consequent voor de koers van geweldloos verzet. Burgerlijke ongehoorzaamheid is wel geboden: “We verzetten ons niet met de dood, maar eerder met respect voor het leven”. Men toont een zeker patriottisch respect voor Palestijnen die hun leven hebben gegeven voor hun land, maar in naam van de "christelijke liefde" wordt niettemin elke vorm van geweld afgewezen, zeker dat van terroristische aanslagen op burgerdoelen. Er wordt wel aan herinnerd dat niet het terrorisme van de Palestijnen de oorzaak van de Israëlische bezetting en verdrijving is, maar omgekeerd: terrorisme, hoe verwerpelijk ook, komt voort uit een uitzichtloze situatie. Het document roept andere Palestijnen op tot “verzet met liefde als drijfveer”. Er wordt hierbij een beroep gedaan op de menselijke waardigheid van de tegenstander, op verzet dat is gericht op de bevrijding van slachtoffers èn daders. De auteurs nemen hiermee impliciet afstand van allerlei vredesinitiatieven die eenzijdig 'verzoening' en 'dialoog' preken en daarbij niet gelijk eerlijk en helder de vraag naar gerechtigheid stellen. Het kairosdocument sluit af met de oproep aan medechristenen, moslims en joden: “... dat we vandaag in staat moeten zijn elkaar lief te hebben en met elkaar samen te leven zoals we in het verleden met elkaar leefden zonder elkaar te bestrijden”. Impliciet wordt hier nogmaals gezegd dat politiek en staat niet mogen zijn gebaseerd op etniciteit of één religie, maar op een consequente democratie. Betekent dit de ontkenning van het bestaansrecht van de staat Israël? Of gaat het om de bestaanswijze en de droom die worden ingezet tegen het eigen schrikbeeld van een exclusief etnisch-joodse tegenover een islamitisch religieuze staat, waarin voor christenen geen plaats meer zal zijn en waarbij de staat Israël haar 4 Dr Nur Masalah is onder andere directeur van de Holy Land Research Project School voor Theologie, Filosofie en Geschiedenis aan het St Mary's University College Strawberry Hill in Twickenham (Engeland). Zie zijn artikel Reading the Bible with the eyes of the Canaanites: Neo-Zionism, Political Theology and the Land Traditions of the Bible (1967 to Gaza 2009) op http://www.euppublishing.com/doi/abs/10.3366/E1474947509000407 (PDF) 5 Masalah, idem, bladz. 78 e.v.