Perspectief 2010-10

Perspectief, Digitaal Oecumenisch Theologisch Tijdschrift Katholieke Vereniging voor Oecumene, nr. 10, december 2010 16 dwingt clustervorming, waarbij de Merenwijk onderdeel zal uitmaken van één grote parochie voor Leiden en omstreken, ons tot nadere bezinning op de positie van de oecumene binnen deze geloofsgemeenschap. We vertrouwen erop dat we daarover, evenals in het verleden, afspraken kunnen maken die zowel recht doen aan het beleid van de moederkerken als aan de eigenheid van de oecumene. Uit de gerichte aandacht die er op dit moment is voor de voluit samenwerkende oecumenische geloofsgemeenschappen, en voor alles wat zich in andere oecumenische gemeenten en parochies in het land afspeelt, is wel duidelijk dat er een andere wind is gaan waaien dan in de jaren zestig. 13 Ook ten aanzien van de oecumene geldt dat er leidslieden zijn of kunnen komen die ‘Jozef’ (de oecumenische beweging van toen en de gevolgen daarvan voor de gelovigen aan de basis) niet hebben gekend en die geen weet hebben van de zorgvuldigheid en het enthousiasme waarmee vormen van oecumenische samenwerking zijn opgebouwd. Natuurlijk is er ook oecumenische samenwerking mogelijk zonder dat men gezamenlijk deel heeft aan eucharistie of avondmaal. Er valt genoeg te doen op het gebied van catechese, diaconaat, missie en pastoraat. Maar juist wie zich daarvoor inzet blijkt zo’n verlangen te hebben om ook het meest wezenlijke – dat de Heer zelf tot ons komt in Woord en Sacrament – met elkaar te delen. Juist daarom past het ons behoedzaam te zijn om dat komen van de Heer niet onnodig te hinderen met het hanteren van regels die zijn bedoeld om het geheim te bewaren en die nimmer de intentie hebben gehad om hen die de Heer waarachtig zoeken buiten te sluiten of in de kou te laten staan. De secularisatie heeft alom geleid tot kaalslag, zowel in de protestantse als in de rooms- katholieke kerk. Anno 2011 hebben gelovigen elkaar hard nodig om een kostbare erfenis uit het verleden te bewaren als een levende en geleefde werkelijkheid. Dat vraagt om een nieuwe bezinning, op wat we als kerken wel en niet willen, om een nieuw doordenken van wat regel moet zijn en waar ruimte moet zijn voor die uitzonderingen die de vaste regel bevestigen. Het zou een uitdaging kunnen zijn om te bezien hoe krachten over en weer kunnen worden gebundeld en nieuwe ontwikkelingen kunnen worden ingebed in vertrouwd beleid. Als de oecumene de moederkerken meer dan lief is; als er het besef is dat we elkaar omwille van de boodschap van het evangelie hard nodig hebben; als we in elkaar het besef van kerk-zijn herkennen – in plaats van elkaar te beschouwen als nog niet ten volle kerk of als vormen van kerk-zijn 14 - omdat we dezelfde sporen van geloof herkennen en uit dezelfde bronnen drinken, dan zou het goed kunnen zijn om de tactiek van horen, zien en zwijgen af te leggen en ons te richten op een actief beleid van samen kerk-zijn. Daar zijn moed en kracht voor nodig, maar ook heel veel geloof in en vertrouwen op de Ene die aan alle kerk- zijn vooraf gaat. 13 Het ‘experiment’ dat in de Merenwijk is begonnen heeft breed aandacht gekregen. Zie ook het boek van de eerste pastoor, Jan van Well Oecumene metterdaad (Kampen 1996). Op meerdere plaatsen heeft deze geloofsgemeenschap model gestaan voor nieuwe vormen van oecumene. In bestaande geloofsgemeenschappen gaf het richting aan eerste stappen, in vinexlocaties inspireerde het tot verdergaande vormen van oecumene. Maar het ‘experiment’ heeft niet geleid tot de onomkeerbare uitbreiding van algehele oecumenische samenwerking waarop men had gehoopt. Het ‘experiment’ heeft in het land zijn vruchten afgeworpen en is in Leiden voor velen nog steeds een warm thuis en een vindplaats van geloof en inspiratie. 14 Zie ook Lumen Gentium . “ De Kerk van Christus bevindt zich binnen de Rooms-katholieke Kerk, maar niet exclusief. Ook buiten haar zichtbare grenzen zijn elementen van waarheid en heiligheid te vinden.” Dat klinkt in ieder geval positiever dan de uitspraak van prof. dr. Eduard Kimman in de afscheidsbundel voor dr. Bas Plaisier Achter de schermen van de PKN : “… een actiegroep die vergeten is zich op te heffen toen het doel was bereikt”.