Perspectief 2010-10

Perspectief, Digitaal Oecumenisch Theologisch Tijdschrift Katholieke Vereniging voor Oecumene, nr. 10, december 2010 15 Daarmee is geen nieuw beleid gecreëerd, maar is wel bestaand beleid gemodelleerd naar een nieuwe situatie. Door de eeuwen heen zijn er naast de officiële parochiële kerkelijke vieringen altijd ook vieringen geweest met een afwijkend karakter, met gebruik van afwijkende teksten en soms ook eigen regels en gewoonten. Kloosterorden hebben zich bewezen als bronnen van spiritualiteit en leveranciers van kostbaar liturgisch materiaal. 9. Kerkorde: maatstaf of richtsnoer Al die decennia oecumene binnen en buiten de kerk hebben veel opgeleverd op het gebied van spiritualiteit, liturgie, catechese en het gevoel van onderlinge verbondenheid in het geloof. 9 Het zou echt zonde zijn, wanneer al deze vruchten van oecumene geen bestaansrecht meer zouden hebben omwille van de roep om eenheid in kerk en liturgie. Een dergelijk streven naar eenvormigheid doet onrecht aan de diversiteit in de schepping, aan de verscheidenheid in geloven en aan de differentiatie in de behoeften van mensen. Daarom maak ik mij zorgen over de wijze waarop momenteel het oecumenische leven aan de basis binnen sommige bisdommen langs het meetlint van de kerkorde wordt gelegd. 10 Daar is op zichzelf niets op tegen, want ook binnen de oecumene is het goed om te weten waar we ons bevinden in het kerkelijke en kerkordelijke palet. Zelf ben ik een verwoed voorstander van het toetsen van elke kerkelijke praktijk aan de regels van de kerkorde. Bij het samenstellen van de kerkorde is – naar men mag veronderstellen – toch ernstig nagedacht over hoe men de kernwaarden van het geloof en vervolgens van de kerk kan veiligstellen voor de toekomst; over hoe men ook aan hen die na ons komen kan doen ervaren wat ten diepste van levensbelang was voor hen die ons voorgingen. Regels kunnen een makkelijk en doeltreffend instrument zijn om in het gewone dagelijkse leven het bestaan zo te reguleren dat we niet met elkaar in botsing komen. Maar soms is het leven buitengewoon, in de ogen van anderen misschien wel abnormaal. Dan bevorder je het samenleven niet door je louter op regels te beroepen. In die situaties zul je wel weer terug moeten naar de bedoelingen achter de regels en zul je je moeten afvragen hoe je dat wat je heilig is overeind kunt houden in een situatie waarin de algemene regels geen oplossing bieden. Een oecumenische geloofsgemeenschap is zo’n bijzondere situatie. Daarin werken immers meerdere kerkgenootschappen, die ieder hun eigen kerkorde hebben, met elkaar samen.. 11 10. Hoe nu verder? De vraag is hoe je nu verder moet in de controverse tussen wat voor oecumenische gemeenten en parochies wenselijk is, maar volgens de rooms-katholieke regels onmogelijk? Wat betreft de Missionair Oecumenische Geloofsgemeenschap in de Purmer (‘de Doortocht’) in Purmerend is daarover al duidelijkheid verschaft. Daar zullen de oecumenische vieringen in de huidige vorm binnenkort worden verboden. 12 In Amersfoort (Kattenbroek) heeft men een dergelijk besluit niet afgewacht, maar zelf maatregelen genomen. In de Merenwijk 9 'In een laboratorium gaat wel eens iets goed mis, daarvan kun je leren, maar er komen ook hele mooie dingen tevoorschijn', aldus dr. Anton Houtepen bij gelegenheid van 25 jaar oecumene in Zeist-West. 10 Doorgaans is dit het Oecumenisch Directorium. In de oecumene blijft dan wringen dat voor een protestant het sola Scriptura en voor een rooms-katholiek het Roma locuta, causa finita uiteindelijk bepalend is. Ook hier geldt – net als hierboven vermeld - dat deze tegenstelling alleen kan worden overwonnen door het sola Gratia : het bewustzijn dat de eenwording in Christus ons om niet van Godswege is geschonken en dat het ons wel past om dit geheimenis te bewaren, maar niet om het te onthouden aan wie er oprecht naar verlangt. 11 In de Merenwijk hebben we in alle situaties gezocht naar mogelijkheden die zo goed mogelijk pasten en zo nauw mogelijk aansloten bij het beleid van de moederkerken. We voelden ons daar altijd in bemoedigd doordat ook in het overleg met de onderscheiden kerkelijke instanties men begrip toonde voor de bijzondere situatie van een oecumenische geloofsgemeenschap en men waardering toonde voor de prudentie waarmee men in de Merenwijk met belangrijke zaken trachtte om te gaan. 12 Zie bijvoorbeeld http://www.kerknieuws.nl/nieuws.asp?oId=17368