Perspectief 2010-9

Perspectief, Digitaal Oecumenisch Theologisch Tijdschrift Katholieke Vereniging voor Oecumene, nr. 9, september 2010 20 ‘De oecumene is een existentiële zaak van de Kerk’ Bisschop Kurt Koch over zijn nieuwe opdracht als voorzitter van de Pauselijke Raad voor de bevordering van de Eenheid van de Christenen. Kurt Koch, tot eind juni bisschop van Basel, is de nieuwe voorzitter van de Pauselijke Raad voor de Eenheid. In een interview met de Neue Zürcher Zeitung d.d. 19 juli 2010 ging hij in op de vraag wat de eenheid van christenen betekent en hoe hij deze moeilijke opdracht wil aanpakken . Vijftien jaar geleden hebt u aanvankelijk geaarzeld om bisschop te worden. Was dat toen u de vraag werd gesteld om dit ambt te aanvaarden weer zo? Ik heb natuurlijk wel goed nagedacht, omdat het niet eenvoudig is om na vijftien jaar een diocees te verlaten. Maar de paus heeft toen zijn redenen naar voren gebracht. De belangrijkste reden was dat hij weer iemand op die post wilde, die de uit de Reformatie voortgekomen kerken niet alleen uit de literatuur kent, maar uit ervaring. Dat heeft mij toen toch overtuigd. In uw boek ‘Verlamde oecumene’ eiste u in 1991 vol ongeduld om de geloofsscheiding te overwinnen. U noemde de oecumene een existentiële zaak van de Kerk. Ervaart u vandaag de dag nog diezelfde dringendheid ten aanzien van de inspanningen voor de eenheid? In 2006 heb ik een tweede boek over de oecumene geschreven en daarin heb ik wat dat betreft helemaal niets teruggenomen. De oecumene is voor de Kerk een existentiële vraag. Ten eerste is de eenheid van de Kerk een zaak die Jezus na aan het hart ligt en een opdracht door Hem zelf gegeven. En ten tweede is de oecumene van vitaal belang voor de geloofwaardigheid van de Kerk in de huidige wereld. De verkondiging van het Evangelie lijdt er onder als christenen niet met één stem kunnen spreken. Toont de oprichting van een pauselijke raad voor de nieuwe evangelisering niet aan dat iets anders belangrijker is geworden, namelijk het geloof in een onverschillig geworden wereld opnieuw tot gelding te brengen? Er bestaat geen tegenstelling. De oecumene blijft voor de kerkleiding een centrale opdracht. We zijn echter in een nieuwe fase gekomen nadat de partners in de oecumene zijn veranderd. Dan moet men zich opnieuw oriënteren. Welke ervaringen neemt u uit Zwitserland mee? Hoort daarbij ook de ervaring met een sterkere behoefte aan profilering aan reformatorische kant? De Gereformeerden zijn slechts één van de partners en de Gereformeerde Kerken in Zwitserland zijn binnen de Gereformeerde Wereldbond (WARC) zelf een bijzonder geval. Daarom kan men niet verwachten dat ik specifiek deze accenten zal zetten. Maar de ervaringen die ik heb opgedaan, de positieve en de negatieve, zal ik meenemen. Namelijk? Als positief ervaar ik bij veel mensen dat ze op eenheid aandringen, dat ze zouden kunnen samenleven. Aan de andere kant is het doel van de oecumene steeds meer uit het blikveld geraakt. Dat hangt ermee samen dat iedere Kerk haar eigen leer over de Kerk en haar eenheid heeft. Ieder heeft de verleiding om haar eigen voorstelling van eenheid op het doel van de oecumene te projecteren en dat dan als oecumenisch te betitelen. Daarom is het mijn overtuiging, dat we ons wederzijds meer over het verstaan van de Kerk moeten onderhouden, opdat we tot een gezamenlijke visie op de eenheid van de Kerk komen. Wat betekent eigenlijk eenheid? Wanneer is het doel bereikt? Welke tekenen zijn er dat de pluraliteit ophoudt een ergernis te zijn? Ten eerste gaat het om de gemeenschappelijkheid, die we moeten zoeken op de weg waar we ons nu bevinden. Daarbij zou ik als grondregel willen beschouwen dat men elkaar