Perspectief 2010-9

Perspectief, Digitaal Oecumenisch Theologisch Tijdschrift Katholieke Vereniging voor Oecumene, nr. 9, september 2010 14 Een Interreligieuze Dialoog over Nanotechnologie Drs. Mariska Bosschaert 19 1. Inleiding Tussen april en november 2010 organiseert de Stichting voor Christelijke Filosofie het project ‘Interreligieuze Dialoog Nanotechnologie’. Over nanotechnologie wordt gezegd dat het na biotechnologie en informatietechnologie de volgende technische revolutie gaat worden die ons leven ingrijpend gaat veranderen. Afgelopen eeuw hebben we al meerdere technologische revoluties gezien. De laatste technologie die ons leven revolutionair veranderde is de informatietechnologie. Wie komt nog een dag door zonder even op internet te kijken? Hoeveel mensen voelen zich onbehaaglijk wanneer ze erachter komen dat ze hun mobiele telefoon zijn vergeten? Of nog sterker: hoeveel mensen kunnen zich niet eens voorstellen dat ze hun mobiel zouden vergeten? Het is natuurlijk goed om mensen te informeren over een nieuwe technologie die eraan komt. Maar de vraag die regelmatig bij dit project wordt gesteld is wat nanotechnologie met levensbeschouwing heeft te maken. Gaat het bij het invoeren van een nieuwe technologische toepassing niet vooral om het uitvoeren van een goede risicoanalyse om te bepalen of het verantwoord is om een bepaalde toepassing toe te staan? Dat staat dan los van de vraag of men christelijk, moslim, humanist, joods of esoterisch denkend is. In dit artikel zal ik proberen uiteen te zetten waarom het in onze situatie wel degelijk relevant is om een interreligieuze dialoog over nanotechnologie te voeren. Om dit te bewerkstelligen zal ik eerst kort uiteenzetten wat nanotechnologie is. Vervolgens, in paragraaf 3, zal ik de algemene vraag bespreken hoe het kan dat technische ontwikkelingen, zoals nanotechnologie, ook ethische en ideologische aspecten bevatten. Juist hierdoor kunnen ze in conflict komen met aanhangers van verschillende levensbeschouwingen. In paragraaf 4 zal ik dit concreter maken door vanuit verschillende levensbeschouwingen kort wat verschillende mogelijke visies op technologische ontwikkelingen te geven. En in de laatste paragraaf zal ik dan de vraag beantwoorden waarom het belangrijk is om ook interreligieus over nanotechnologie te spreken. 2. Nanotechnologie Nanotechnologie wordt door velen omschreven als een technologie die ons leven radicaal zal gaan verbeteren. Het zou bijvoorbeeld algehele chemokuren overbodig kunnen maken door hele kleine machientjes met medicijnen gericht tegen een bepaalde tumor naar die specifieke tumor te brengen om die ter plekke te bestrijden. Het zou ook het wassen van kleding overbodig kunnen maken doordat er kleding zou kunnen worden ontwikkeld waaraan vuil zich niet kan hechten. Een andere mogelijke toepassing zou zijn dat we dagelijks heel nauwkeurig kunnen gaan bijhouden of het medisch gezien goed met ons gaat. En zo zijn er nog veel meer voorbeelden te noemen. Dit alles klinkt veelbelovend, maar er zijn ook mensen die veel minder optimistisch over deze nieuwe technologie zijn. Sommige mensen vergelijken de fascinaties die anderen voor nanotechnologie hebben met de fascinaties die mensen bij eerdere technologieën hadden, waarbij de technologieën niet hebben opgeleverd wat was beloofd. Ondanks dat steeds weer wordt beweerd dat nieuwe technologieën ons leven radicaal gaan verbeteren staan we nog 19 Mariska Bosschaert studeerde theologie aan de VU in de richtingen Bijbelse theologie (2007) en theologische esthetiek (2008). Daarna deed ze een master Christian Studies of Science and Society (filosofie) aan dezelfde universiteit (2009). Zij is tot 31 oktober werkzaam als hoofduitvoerder voor het project Interreligieuze Dialoog Nanotechnologie voor Stichting voor Christelijke Filosofie. Daarnaast is zij ook publieksbegeleider bij Science Center Nemo. Vanaf 1 oktober gaat zij aan de slag als redacteur bij Science Out.