Perspectief 2009-4

Perspectief, Digitaal Oecumenisch Theologisch Tijdschrift Katholieke Vereniging voor Oecumene, Jrg. 2, nr.4, juni 2009 16 Ineke Bakker (directeur van Oikos) en Ruard Ganzevoort (pastoraal theoloog aan de VU en Hogeschool Windesheim) gaven allebei hun reactie op de boeken. Vervolgens namen vertegenwoordigers van de PKN, van het bisdom Rotterdam en van de Hogeschool Inholland de boeken in ontvangst, waarna er in informele sfeer nog lang werd nagepraat. Beide boeken laten iets zien van het enthousiasme en de creativiteit van studentenpastores in hun contacten met studenten om juist in de wereld van universiteiten en hogescholen en te midden van alle drukte van colleges, tentamens en werk van studenten, ook een plaats te creëren waar studenten zich kunnen bezighouden met de vraag naar wat hen drijft, naar hoe zij in het leven staan en wat hen bezielt. Dat gebeurt in Nederland praktisch gezien op heel verschillende manieren, aansluitend bij de mogelijkheden die er zijn in de diverse studenten- steden, met de overtuiging dat het zinvol is om als kerk vanuit onze eigen tradities aanwezig te zijn bij studenten, juist omdat zij later ook maatschappelijke verantwoordelijkheid zullen gaan dragen. Oecumene Wat heeft dit alles nu te maken met oecumene? Zonder de pretentie te hebben een volledig overzicht te willen en kunnen geven zijn er wel een aantal zaken die volgens mij relevant en zinvol zijn voor de oecumene en de kerken in Nederland, zowel voor het nadenken erover als voor de praktische uitvoering. Allereerst is het zo dat studentenpastoraat historisch gezien oecumenisch van opzet was en op een groot aantal plaatsen nog steeds is. De afgelopen decennia zijn in allerlei steden de studentenpastores nauw betrokken geweest bij de oecumene en hebben ze daartoe ook allerlei initiatieven genomen. Op allerlei manieren kreeg (en krijgt) oecumene handen en voeten. In oecumenische vieringen, gespreksgroepen, reizen naar Taizé en andere plaatsen in Europa, in de nauwe samenwerking van studenten en pastores van diverse kerkelijke achtergronden. Ook vandaag de dag bestaat deze oecumenische samenwerking nog op een groot aantal plaatsen en wordt er geprobeerd die op een of andere manier voort te zetten. Voor zover ik er zicht op heb, na twee jaar werkzaam te zijn als studentenpastor, is de inzet vooral om de eigen vragen van studenten naar boven te halen en een plaats te geven: wat motiveert en inspireert me? Waarom doe ik wat doe? Wat wil en kan ik nu echt? Waar word ik gelukkig van? Dat gebeurt op allerlei manieren, variërend van een weekend meeleven in een klooster tot filmavonden, van een gespreksgroep voor promovendi en meditatie tot het bezoeken van verschillende religieuze stromingen. De motivatie om deel te nemen is bijna altijd persoonlijk en terug te voeren op de vragen hoe iemand zijn/haar leven wil inrichten en hoe je daarop iets van een antwoord kunt zoeken en vinden. Soms bewust vanuit een kerkelijk traditie, heel vaak vanuit een meer algemeen zoekende houding. Tegelijk wordt het gesprek daarover gevoerd met andere studenten, die hun levenshouding en hun eigen zoektocht proberen te verwoorden. Dat levert denk ik heel vaak eerste aanzetten tot oecumene, vaak verborgen of impliciet, maar toch, doordat mensen met elkaar in gesprek gaan over wat hen nu echt raakt en bezighoudt, naar elkaar luisteren, doorvragen, hun eigen standpunt daarin bepalen en dat soms proberen te verbinden met de tradities van het christendom.. Ten tweede wordt er in het boek ‘De kunst van het pastoraat in een seculiere en pluralistische context’ gereflecteerd op het studentenpastoraat in Nederland, ook door te kijken naar de Nederlandse samenleving als geheel, de rol die religie daarin inneemt en de nieuwe vragen en kansen die dat oplevert. Dat maakt dat het boek vanuit verschillende disciplines (geschiedenis, communicatie, theologie en filosofie) een divers en levendig beeld geeft van ons land en de christelijke tradities daarin. Opvallend, en misschien teleurstellend, is dat oecumene als expliciet thema geen grote rol speelt in het hele boek. De aandacht voor secularisering, individualisering en de opkomst van de Islam is vele malen groter. Tegelijkertijd wordt door de verschillende auteurs nagedacht over de plaats van kerken in onze maatschappij, hun toekomstperspectief en wat volgens hen op dit moment belangrijke vragen zijn voor de diverse christelijke tradities (afzonderlijk en gezamenlijk). Ik zal een paar