SAMENGEROEPEN OM VREDESTICHTERS TE ZIJN 142 beweging in de twintigste eeuw. In het Nederlands christendom ziet men deze ook ze samenkomen in het klassieke werk van christenpacifist G.J. Heering, De zondeval van het christendom (1928), waarin deze probeert om een geweldloze staat te onderbouwen die wel als rechtsstaat functioneert en zich inzet voor een internationale rechtsorde op basis van een theologische poging de constantijnse verbinding tussen kruis en zwaardmacht te verbreken. I. De zwaardmacht van de overheid De theologie van Paulus omtrent gezagsdragers zoals geschetst in de Romeinenbrief roept een aantal spannende vragen op. Allereerst is er de vraag wanneer en onder welke voorwaarden het gezag werkelijk van God komt en dus voor christenen legitiem is. Niet voor niets is in het werk van de Lutherse theoloog Dietrich Bonhoeffer een spanning te zien tussen het begrip overheid enerzijds en het begrip staat anderzijds: hij beschouwde de nationaalsocialistische staat als niet legitiem en plaatste daar het begrip overheid tegenover. Ten tweede is er ook nog het Schriftwoord ‘men moet God meer gehoorzamen dan de mensen’ (Hand. 5,29), hetgeen impliceert dat het gezag van de overheid niet absoluut kan zijn: de overheid komt het niet toe haar eigen morele horizon te bepalen. Deze benadering wordt nog versterkt door het gegeven dat Christus is gekruisigd onder politieke verantwoordelijkheid van een bezettingsmacht die – via een ritueel offer aan de Romeinse Keizer – een absolute loyaliteit vereiste, die voor christenen niet op te brengen is, juist in zoverre zij absoluut en daarmee onvoorwaardelijk is. Ten derde Paulus ádagium Deze legitimering van de zwaardmacht door Paulus bevat echter geen topzware theologie. Eerder spreekt hieruit een wijsheidsethos: wees wijs als je als christen met de overheid en haar zwaardmacht te maken hebt; haar geweld kan zich keren tegen jou en tegen de fragiele gemeenschappen van christenen. Het adagium van Paulus ‘de overheid draagt het zwaard niet vergeefs kan heel goed begrepen worden als men het leest als passend binnen de wijsheidsliteratuur, namelijk als een advies aan de kleine en relatief onmachtige groepen christenen om pragmatisch en dus voorzichtig
RkJQdWJsaXNoZXIy MzgxMzI=