Basis HTML versie
2 4
Kinderen geven kleur aan geloven
voorbeeld naar een katholieke Byzantijnse vie-
ring gaan, op een andere manier omgaan met
iconen dan ik in Orthodoxe kerken zie. Ik kan
eigenlijk hier alleen maar spreken voor
Nederland. De meeste Nederlanders zijn niet
zo scheutig met buigingen en andere religieu-
ze lichaamsgebaren. Moslims kussen de
Koran, joden de Torarollen, Oosters-
Orthodoxen iconen - en Nederlanders van wes-
terse christelijken huize, althans de katholie-
ken onder hen …? Die hebben al moeite om
hun buurman of -vrouw bij de vredesgroet een
hand te geven, laat staan een vredes
kús,
om
nog maar te zwijgen dat ze een
voorwerp
zou-
den kussen. Het kussen van het kruisbeeld tij-
dens de kruisverering in de Romeinse Goede
Vrijdagviering wordt door velen ervaren als
een vreemd relict uit een voorbije tijd en vaak
als praktijk ook losgelaten; het kussen van het
altaar door deze of gene traditiegetrouwe
priester aan het begin van de eucharistie
wordt met onbegrip bejegend, ook al is het de
eigen westerse Romeinse traditie. In
Orthodoxe parochies daarentegen leren
nieuwkomers zich te voegen in wat die traditie
integraal aan religieuze expressie biedt. Wat
daar ook helpt is dat je niet de enige bent; je
ziet anderen ook de buigingen, de kruistekens
en de gebaren maken en de iconen kussen.
In westerse parochies en kerkelijke gemeentes,
die dus niet Orthodox zijn, zie ik dat allemaal
nog niet gebeuren. Als het over iconen gaat,
blijft het bij kijken, of wellicht een bescheiden
buiging. In die wat terughoudende cultuur als
het over lichamelijke expressie in de liturgie
gaat, moet de icoon wellicht geleidelijk aan
zijn weg vinden. Als iconen een wat grotere rol
zullen spelen in westerse liturgieën, dan kun-
nen misschien schuchter nieuwe vormen wor-
den uitgevonden—die ook passen bij wat in
Nederland min of meer cultureel gangbaar is.
Besluit
Ik sluit mijn voordracht over iconen voor wes-
terse christenen af. Ik hoop dat mijn als tas-
tend bedoelde woorden u mogen aansporen
niet te versagen met het ‘voortgaan op de
koninklijke weg’, de weg via de iconen. Maar
hoe het ook zij, met of zonder iconen: laat bij
ons – in Efrem’s woorden - in elk geval
Christus’ beeld worden “gevormd op het hart,
door de vinger van de liefde, met de verf van
het geloof”.
Leo van Leijsen
Leo van Leijsen is medewerker oosterse
kerken van de Katholieke Vereniging voor
Oecumene.