Overeen 2019-42

1 • april 2019 ‘Pasen van heerlijkheid’ door Leo van Leijsen Inhoudsopgave A P R I L 2019 Het oosters christendom geeft op een bijzondere wijze uitdrukking aan het verheerlijken van God. Op deze Zondag voor de Oosterse Kerken staan wij stil bij die bijzondere wijze waarop een van de oosterse tradities, de Byzantijnse dit doet. De Byzan- tijnse traditie wordt gebezigd door zowel de oosters-orthodoxe als de Grieks-katholieke geünieerde ker- ken. Het oosters christendom is a.h.w. goed in het verheerlijken van God. We kijken hier hoe dat gebeurt in de liturgie. Met het dagelijkse bestaan is er een onverbrekelijke band doordat de liturgie daarop een inspirerende invloed heeft en vice versa. Verheerlijken heeft te maken met de heerlijkheid van God. De uitbundige liturgie van het christelijke Oosten met haar geuren en kleuren bemid- delt iets van de heerlijkheid, van de glorie van God die uitstraalt tot in het leven van alledag. Doxa Het Griekse woord voor heerlijkheid is doxa. Het betekent ook glorie, eer, lofprijzing en tevens mening. Het woord orthodox is de term waarmee veel oosterse christenen hun geloof benoemen. In ‘orthodox’ komt het woord doxa voor. Het gaat terug op de betekenis van ‘de juiste mening’ – het rechte geloof’ –, maar ook van ‘juiste lofprijzing’. Orthodoxen zijn volgens hun zelfverstaan behalve rechtgelovig ook mensen van de juis- te lofprijzing. Daarmee zijn we in het hart van de oosterse orthodoxie: de liturgie. De liturgie is een van de belangrijkste plekken waar mensen God verheerlijken. En natuurlijk in hun verdere leven. Goede liturgie is immers altijd ook verbonden met het dagelijkse bestaan. Waar komen we in de liturgie dat verheerlijken van God tegen? Paasnacht Hoogtepunt in de liturgie van de Byzantijnse traditie is de Paasnacht. In het Johannesevangelie omvat de verheerlijking van Jezus door God en van God door Jezus zowel het Kruis als de Verrijzenis als in één beweging. Hier kijken we naar de Verrijzenis- kant van deze verheerlijking. Mensen verheerlijken en prijzen God en Christus. Hoe gebeurt dit in de By- zantijnse Paasnacht? De Grote en Heilige Nacht van Pasen begint met een processie vanuit een schaars verlichte kerk. Ieder ont- steekt een kaars aan de paaskaars ter- wijl gezongen wordt: ‘Komt en ont- vangt het licht van het Licht dat geen ondergang kent, en verheerlijkt Christus, Hij is opgestaan uit de do- den.’ De processie trekt naar buiten terwijl allen zingen: ‘ Uw Verrijzenis, o Christus, onze Verlosser, bezingen de engelen in de hemelen. Geef ook aan ons die op aarde zijn, dat wij U met een zuiver hart verheerlijken.’ Met tweemaal het woord verheerlij- n Pag. 1-2 Leo van Leijsen belicht vanuit de viering van de Paasnacht in de Orthodoxie het thema van de Zondag voor de Oosterse Kerken. n Pag. 3 De verheerlijking van God staat centraal in de Orthodoxe Kerk, maar is tegelijkertijd het antwoord op de vraag van de mens om Gods zegen. n Pag. 4 In de viering van de eucharistie vormen de lezing van het Woord en de lofprijzende dankzeg- ging over brood en wijn een eenheid, funderend voor het christen-zijn in de wereld. n Pag. 5 De heerlijkheid Gods komt op velerlei wijze tot ons: in het persoonlijk leven, in de kerk en in het publieke domein. n Pag. 6 Waar raakt de verheerlij- king van de Vader door de Zoon ons leven? Het gebod van de liefde kan de ogen openen voor de Ander in zijn heerlijkheid en ons in een onvermoede ruimte stellen. n Pag. 7 Aan de manier van leven, mogen we elkaar herinne- ren. Steeds weer opnieuw wijzen op Jezus als Heer, als ware wijnstok, die goede vruchten voort- brengt. n Pag. 8 Op de agenda staan twee symposia: ‘Gemeenschap en andersheid’ op 17 mei en ‘Charisma’s in het leven en de zending van de Kerk’ op 21 juni. In het Johannesevangelie verwijst het woord ‘verheerlijken’, ‘verheerlijkt worden’ steeds naar het grote mysterie van Jezus’ kruisdood en verrijzenis. Verheerlijken gaat ook over het eer brengen aan God en wel in liturgie en dagelijks leven.