Overeen 2016-36

5 • april 2016 Pater Frans, bruggenbouwer en martelaar in Syrië (boekbespreking) door Leo van Leijsen “Een man wars van status en con- venties”, “wilde de jonge mensen […] stimuleren de platgetreden pa- den te verlaten”, “op religieus vlak verliet Frans de kaders van een taal die men gewend was te horen […] hield ervan om de mis te vieren op een manier die vaak sommigen cho- queerde, maar die anderen verruk- te”. Zomaar wat citaten van drie ver- schillende mensen over Frans van der Lugt sj (1938-2014). P ater Frans van der Lugt heb ik nooit ontmoet. Oktober 1998 maakte ik op doorreis vanuit Beiroet naar het klooster Mar Moesa bij Nebek (Syrië) een tussenstop op wat – naar ik begreep – de katholieke jezuïe- tenparochie van Homs was en waaraan hij als pasto(o)r verbonden was. Daar zou iemand mij verder helpen op de enigszins gecompliceerde weg naar Mar Moesa. Over die bijzondere Ne- derlander in Homs had ik al vaak ge- hoord, hoopte hem daar ook te ont- moeten, maar hij was er jammer genoeg niet. Ga door! In het boek Frans van der Lugt sj. 1938-2014 ontmoet ik hem, indirect, alsnog. Op de voorzijde staat hij. Licht gebogen houding, door zijn brillenglazen opkijkend vanaf het mobieltje in zijn handen, vriendelijk lachend. Een peuter omklemt, zoals kinderen doorgaans bij vader of moe- der doen, innig zijn rechterbroekspijp op amper kniehoogte: Frans van der Lugt, letterlijk en figuurlijk ten voe- ten uit. En zo is ook het boekje over hem. Op de cover staat, onder de fo- to, een beetje cryptisch in Arabische letters, voor wie het ontcijferen kan: ila’l-amaam , ‘Ga door!’. Zijn motto! In zijn bijdrage ‘Een heel vervelende martelaar’ vertelt medebroeder en me- dewerker Tony Homsy sj., hoe een an- dere medebroeder, pater Nawras bij Frans van der Lugts gouden klooster- jubileum (2009) zijn eerbetoon begon met: “Frans, weet je dat je een vervelen- de man bent.” Hom- sy: “Wat pater Na- wras probeerde te zeggen […] is dat Frans’ beroemdste slogan – ‘Ga door’ – een vervelende op- roep is en zelfs drammerig. Het is een oproep om te veranderen en meer inspanning te inves- teren in ons leven en in onze zending met Christus in zijn Ko- ninkrijk.” (p 109). Dat was de gelovige passie van deze christen, priester, je- zuïet, Nederlander, “Syriër met de Sy- riërs”, zen-beoefe- naar, “geestige psy- chotherapeut en sociaal werker”, stu- dentenpastor, stich- ter van het project El-Ard, jarenlange organisator van bezinningsvoettoch- ten voor christelijke en moslimse jon- geren, en tenslotte martelaar… Want er was minstens één iemand die Frans van der Lugt écht vervelend vond en hem uit de weg ruimde met twee pis- toolschoten, ‘s ochtends 7 april 2014. Vriend van Syrië In dit boek komen alle bovengenoem- de aspecten van zijn leven aan de or- de. Familie, oud-leerlingen, medebroe- ders uit het Midden-Oosten, maar ook uit Nederland of de VS vertellen wie hij was voor hen, voor Syrië. Hoe hij mensen onbevangen tegemoet trad, christen of moslim, voor- of tegen- standers van Assad. Het meest boei- end vond ik zelf zijn eigen in deze bundel verzamelde bijdragen, vooral over Syrië vanaf het begin van de op- stand maart 2011, waarin hij soms zelfs met diezelfde hem kenmerkende onbevangenheid de regering bejegen- de. Hiervan viel wellicht toch iets posi- tiefs voor ‘s lands toe- komst te verwachten. Het doet mij weer beseffen hoe ingewikkeld voor ons westerlingen de situatie van Syrië is en die van zijn christenen in het bij- zonder. Het boek komt uit de kring van pater Frans’ natuurlijke én kloosterlijke familie, maar overschrijdt er de gren- zen van in het openleg- gen van de wereldwijde betekenis van deze man. Ban Ki-moon, paus Fran- ciscus, toenmalig minister van Buitenlandse Zaken Frans Timmermans re- ageerden geschokt op zijn dood. De intimiteit van Frans van der Lugts leven was er tegelijkertijd één die openstond naar de wijde mensenwereld. Met de verhalen van gro- te edelmoedigheid van Syriërs onderling, mos- lims en christenen, geeft het boekje ook de menselijke maat aan van dit land dat al vijf jaar in zijn vooral gru- welijke kanten onze leefwereld bin- nenstormt. Dát allemaal vertellen, daarin is dit boekje uitstekend ge- slaagd. Van zijn door anderen gesignaleerde on-orthodoxe, soms choquerende, wij- ze van handelen, ook in zijn voorgaan in de liturgie getuigt een wel erg ver- rassend moment waarvan Frans van der Lugt zelf vertelt in een opgenomen artikel uit 2012, ‘Lief en leed uit Homs’. Daar beschrijft hij (p 66) hoe hij pas nog in een door bommen ge- teisterd Homs Palmzondag had ge- vierd samen met zowel overgebleven – meest orthodoxe – christenen als on- langs gearriveerde moslimvluchtelin- gen. Maar dát verhaal onthoud ik u hier: voor als u zelf dit boek ter hand neemt. £ Paul Begheyn sj (red.), Frans van der Lugt sj 1938-2014. Bruggenbouwer en martelaar in Syrië, Valkhof Pers 2015. s Frans van der Lugt sj