Overeen 2015-35

2 • september 2015 Ons gemeenschappelijk huis Wat mij bijzonder treft is dat de paus over de planeet aarde, over de rijke verscheidenheid van de natuur spreekt als ons ‘gemeenschappelijk huis’, waarvoor wij een zorgplicht hebben. Hij geeft zelfs een prachtige omschrijving van een ecosysteem: ‘een harmo- nieus samenstelsel van orga- nismen dat leeft op een bepaalde plek en functioneert als één systeem’. Prachtig! Overigens: eco nomie, eco logie en oecu mene heten alle drie naar die oikos , ons gemeen- schappelijke huis. Dus als de paus pleit voor een meer inte- grale benadering van de onderling verweven uitdagin- gen waarvoor wij vandaag de dag staan, voor een vorm van ‘integrale ecologie’, betekent dat wat mij betreft ook dat die economie zich meer zou moeten laten gezeggen door de ecologie enerzijds en de oecumene anderzijds. De paus constateert dat de proble- men veelal ontkend worden, dat er onverschilligheid heerst en er boven- dien een blind vertrouwen op tech- nologie en economie is – die het alle- maal wel op zullen lossen. Hij stelt aan de orde dat wij politici ontberen die nieuwe wegen ontwikkelen naar een werkelijk duurzame toekomst voor allen hier en nu op aarde én voor toekomstige generaties. Dat politici zich meestal laten leiden door korte termijn – electorale – be- langen. Vorig jaar tijdens de nationale her- denking van de bevrijding in Assen sprak Mary Robinson, eerder Eerste Minister van Ierland en tegenwoor- dig VN-vertegenwoordiger klimaat- verandering. Interessant genoeg had zij het toen ook over het ‘gebrek aan transformatief leiderschap met een lange termijn visie’. Dit deed een groep leidende juristen de Oslo-prin- cipes publiceren, waarin zij uiteenzet- ten dat alle staten de plicht hebben om dringend actie tegen klimaatver- andering te ondernemen. Onlangs sprak de rechter in Nederland zich uit in een proces tegen de Staat, aan- gespannen door de milieubeweging Urgenda, dat de Nederlands over- heid tekort schiet in deze. Waarvan akte. Klimaatverandering zal vooral de armen en kwetsbaren in de zuidelij- ke wereldhelft treffen. Rijke landen – zoals Nederland – kunnen het zich veroorloven dure en complexe bouwwerken te maken die ons bescherming bieden tegen zeespie- gelstijging, maar armere landen zou- den zelfs door de zee kunnen wor- den verzwolgen. Landen in het zui- den hebben onze technologische en financiële hulp nodig. De Boliviaanse onderhandelaar bij de VN-top over klimaat, Angelica Navarra Llanos, pleit in dit verband voor een ‘Mars- hallplan voor de Aarde‘. Levensstijl De vraag is: wat kunnen wij als bur- gers met deze pauselijke zendbrief? Er is ook ruimte voor transformatief burgerschap -of in geloofstaal disci- pelschap. We kunnen onze levensstijl vereenvoudigen, waar nodig niet- duurzame producten boycotten en pressie uitoefenen op onze leiders, zegt de paus. Zie het voorbeeld van Urgenda. In dezelfde week dat de encycliek werd gepubliceerd traden vier directeuren van vliegmaatschap- pijen in het nieuws met een pleidooi dat vliegen goedkoper (!) moest wor- den. En dat terwijl er nog steeds geen accijns op kerosine geheven wordt en de milieukosten afgewenteld wor- den op de samenleving. Een gotspe, zo vind ik. De paus geeft allerlei voorbeelden hoe het beter kan: bevorderen van openbaar vervoer, isolatie, energiebesparing, alternatie- ve energie, hergebruik, duurzaam bouwen. Daaraan kunnen we alle- maal meewerken. Deze zendbrief eindigt met twee gebeden. Een paar zinnen daaruit: ‘Dat we de wereld mogen beschermen en niet aantas- ten, dat we schoonheid mogen zaai- en en geen vervuiling en vernieti- ging’. ‘God van Liefde, toon ons onze plaats in deze wereld als kanalen van liefde voor alle schepselen van deze aarde.. want niet één van hen wordt vergeten in uw aangezicht’. Wat mij betreft klinkt daar een ‘Amen!’ op. £ Ir. Kees Nieuwerth (1949) studeerde landschapsarchitectuur en planologie en werkte in de ontwikkelingssamen- werking in Afrika en het natuur- en landschapsbeleid in Nederland. Hij is lid van het Religieus Genootschap der Vrienden (Quakers) en vertegenwoor- digt de Quakers in de Raad van Kerken in Nederland. Hij was actief betrokken bij het conciliaire proces Gerechtigheid, Vrede en Heelheid van de Schepping en is momenteel trekker van de Taakgroep Pelgrimage van Gerechtigheid en Vrede van de landelijke Raad van Kerken. Hij noemt zichzelf eerder ecoloog dan theo- loog. Hij is lid van het Landelijk Bestuur van de Koninklijke Nederlandse Natuur- historische Vereniging. Hij werd onlangs verkozen tot de vicevoorzitter van de Raad van Kerken in Nederland. (Deze bijdrage verscheen eerder in het Friesch Dagblad)