Overeen 2015-35

1 • september 2015 De groene encycliek Laudato Si’ van Paus Franciscus door Kees Nieuwerth Inhoudsopgave september 2015 P aus Franciscus heeft een ency- cliek, een zendbrief aan alle ge- lovigen en mensen van goede wil, geschreven. Deze gaat nadrukke- lijk over natuur en milieu. Over de toenemende druk op de aarde, over de ecologische voetafdruk van de mensheid, die op sommige plekken zodanig groot wordt dat de aarde er onder lijdt; er wordt roofbouw ge- pleegd op onze natuurlijke omgeving, op de schepping. De encycliek, geti- teld Laudato Si! – vrij vertaald: Ge- loofd zij God – herinnert ons eraan dat de aarde een gave Gods is die aan ons is toevertrouwd en die wij als goede rentmeesters niet alleen moeten be- werken , maar ook bewaren . Het is een gedegen en veelzijdig document. In zes hoofdstukken beschrijft de paus de vervuiling, de vernietiging van ecosystemen, het verlies aan biodi- versiteit en de risico’s van klimaatver- anderingen. Paus Franciscus ontwik- kelt een visie op de noodzaak van wat hij noemt een ‘integrale ecologie’ . Hij constateert dat met name de meest kwetsbaren, de armen, de zuidelijke wereldhelft onder die vervuiling en klimaatverandering lijden. Hij levert kritiek op het ‘rijke noorden’ en pleit voor een radicale verandering van le- vensstijl én het financieel-econo- misch stelsel. Gepleit wordt voor een alternatieve ‘kringloop economie’. Sint Franciscus Hij begint echter bij de heilige waar- naar hij zichzelf vernoemde toen hij paus werd: St. Franciscus (1181- 1226), die begaan was met de armen, maar zich ook deel voelde van de natuur, leerde van de leliën des velds en sprak met de vogels in de lucht…. Het eerste wat opvalt is het moment waarop deze encycliek gepubliceerd wordt: een half jaar voor het volgen- de VN-overleg over klimaatverande- ring dat zal plaatsvinden in Parijs. Het is dus een welgekozen, strate- gisch moment. De secretaris-generaal van de Vere- nigde Naties, Ban-ki Moon, heeft inmiddels gereageerd en de paus geciteerd dat ‘de lidstaten het alge- meen welzijn boven hun nationale belangen moeten stellen’ om te komen tot een vergaande en binden- de internationale klimaatovereen- komst. Daarvoor maken overigens niet alleen de Rooms-Katholieke Kerk, maar ook vele andere kerken ver- enigd in de Wereldraad van Kerken zich sterk. Ik ben jarenlang werkzaam geweest in het natuur- en landschapsbeleid in ons land én actief in de Nederlandse oecumene (zie kader). De vraag of de zorgen van de paus terecht zijn, kan ik alleen maar bevestigend beant- woorden. Vele planten- en diersoor- ten, zelfs hele ecosystemen, tropi- sche regenwouden, koraalriffen wor- den in hun voortbestaan bedreigd en dat moeten we een halt toeroepen. De paus stelt bijvoorbeeld dat bij ingrepen altijd het voorzorgprincipe moet gelden en dat er altijd een Milieueffectrapportage (MER) moet worden opgesteld. n Pag. 1-2 De groende encycliek van paus Franciscus Willibrordzondag staat in het teken van de encycliek Laudato Si’ van paus Franciscus. Volgens ir. Kees Nieuwerth, quaker, is verandering van levensstijl bitter noodzakelijk. n Pag. 3 De groene patriarch van Constantinopel Het bezoek van patriarch Bartholomeus aan Nederland was aanleiding voor de publicatie van een boek over kerk en ecologie. Leo van Leijsen schreef een recen- sie. n Pag. 4 Dirk Gudde is de nieuwe voorzitter van de Raad van Kerken in Nederland. In Overeen vertelt hij wat de uitdagingen van de Raad van Kerken in de komende jaren zijn. n Pag. 5 Bijna 40 jaar geleden stelde de Raad van Kerken de oecumenische versie van het Onze Vader vast. Evert de Jong haalt het uit de ver- getelheid en wijst op het belang van een gemeenschappelijke tekst van het Onze Vader. n Pag. 6 De Exhortatie Evangelii gaudium van paus Franciscus leent zich volgens dr. Kees van Vliet voor oecumenische bezinning en bespreking n Pag. 7 In de praktijk van geloofsgemeen- schappen mogen we delen in de vreugde van het Evangelie, zo ervaart de Dialoogcommissie van VPE, MN en RKK. n Pag. 8 Aankondiging van de alge- mene ledenvergadering op 6 november in Woerden met in de middag een bij- eenkomst over de oecu- menische herdenking van de Reformatie. Willibrordzondag staat dit jaar in het teken van de encycliek Laudato Si! De redactie van Overeen vroeg ir. Kees Nieuwerth, landschapsecoloog, quaker en vice-voorzitter van de Raad van Kerken om zijn visie te geven op deze opzienbarende tekst van paus Franciscus.