GEMEENSCHAPPELIJKE BESCHOUWING VAN DE GESCHIEDENIS 21 bisschoppen op hun standplaats en de opeenstapeling van beneficies vormden indicaties voor het probleem. 35 Toch was dit maar een deel van het verhaal. Het godsdienstig leven werd tegelijk gekenmerkt door een nieuwe nadruk op goede prediking en godsdienstonderricht, met name onder de stedelijke middenklassen. Er leefde een sterk verlangen naar een diepgaander geloof. Vertalingen van de bijbel verschenen in de belangrijke talen van Europa en verspreidden zich dankzij de kort tevoren uitgevonden boekdrukkunst. Godsdienstige boeken beheersten de boekenmarkt. De vele broederschappen die op de vooravond van de Reformatie werden gesticht propageerden een lekenspiritualiteit. Deze broederschappen stonden ten dienste van de maatschappelijke en godsdienstige behoeften van de leken door het organiseren van processies en devoties, door het aanbieden van gebedsdiensten en preken en door het propageren van vrome boeken in de volkstaal. Ze zorgden ook voor hulp aan en zorg voor zieken en stervenden en voor mensen die in andere soorten van nood verkeerden. IJverige lekenbewegingen zoals de zogeheten Devotio moderna 13 alsmede predikanten en schrijvers uit verschillende religieuze ordes propageerden een spiritualiteit van discipelschap en van ‘navolging van Christus’. Bij veel van de religieuze ordes zag men in de vijftiende eeuw hervormingsbewegingen, die leidden tot de vorming van nieuwe takken met een strengere observantie. 13 Devotio moderna of ‘Moderne (= nieuwe, eigentijdse) Devotie’ is de naam van een beweging van geestelijke vernieuwing die grote nadruk legde op het innerlijk leven van het individu en op de navolging van Christus. Ze was geïnspireerd door Geert Grote (1340-1384), kwam van oorsprong uit de Lage Landen, maar was tijdens de vijftiende eeuw verspreid over heel WestEuropa. Zie R.R. Post, The Modern Devotion (Leiden: E.J. Brill , 1968); G. Epinay-Burgard, Gérard Grote (1340-1384) et les débuts de la dévotion moderne (Wiesbaden: F. Steiner, 1970); John van Engen, Devotio moderna: Basic Writings (New York: Paulist Press, 1988).
RkJQdWJsaXNoZXIy MzgxMzI=