Oecumene is een kostbare gave aan én opdracht van de kerken in de 21e eeuw. Sinds het midden van de 20e eeuw is in de verhoudingen tussen de grote en kleine christelijke kerken en stromingen veel ten goede veranderd. Dankzij de oecumenische beweging is op veel plaatsen vriendschap ontstaan waar eerder onverschilligheid of zelfs vijandschap tussen geloofsgemeenschappen heerste. Dat is kostbaar en dient gekoesterd te worden. Maar daarmee zijn we er nog niet. Oecumene is nog steeds een opdracht die zeer de moeite waard is en die als het er op aankomt veel vraagt en kan kosten. Zijn we ons dat bewust en daarop voorbereid?

Overeen 2019-43

Het thema van Willbrorordzondag is belangrijk, maar niet gemakkelijk. Het is ontleend aan 2 Tess 2,16-3,5, de 2e lezing van de 32e zondag door het jaar: 'Moge de Heer uw wil en verlangen richten op de liefde voor God en de standvastige trouw aan Christus'. in dit nummer gaan we op zoek naar de oecumenische relevantie van deze woorden. Leo van Leijsen bijt het spits af met een artikel over de oecumene van de martelaren. Reeds paus Johannes Paulus II schreef uitvoerig over de gemeenschappelijk martyriologium van alle christenen waarin de eenheid van de Kerk al gegeven is. Het bloed van de martelaren van de 20 en 21e eeuw is een appèl om de muren die christenen van nu nog scheiden zo veel mogelijk te slechten, schrijft Van Leijsen. Ds. Sjaak van 't Kruis schrijft over het thema van de 'volharding van de heiligen' waarover in de 17e eeuw scherp gedebatteerd werd. Is volharding het resultaat van menselijke strijd en doorzettingsvermogen of toch eerder een teken van Gods trouw? Marcel Sarot sluit in zijn bijdrage aan bij de 1e lezing van Willibrordzondag die genomen is uit 1 Makk. 7,1-2,9-14. Aan de hand van het denken van de wetenschapsfilosoof Karl Popper maakt hij duidelijk hoe belangrijk tradities in ons leven zijn voor onze levensoriëntatie, voor ons handelen, voor de stabiliteit in ons leven en voor de sociale cohesie. Tradities zijn niet onveranderlijk, maar bewegen mee in de tijd. p. Frans van der Lugt sj. werd vijf jaar geleden op brute wijze vermoord in Homs. Bij KokBoekencentrum verscheen dit jaar zijn boek 'Wie ben jij, o Liefde'. Geert van Dartel las het en schreef een recensie. In de laatste bijdrage van dit nummer blikt Geert van Dartel terug op zijn 25-jarig dienstverband bij de Katholieke Vereniging voor Oecumene (en Sint-Willibrordvereniging). 

Zicht op de echt grote verschillen kan ons helpen te waken tegen het uitvergroten van kleinere verschillen tussen kerken, hoe reëel die ook zijn. Het zijn bijzondere tijden voor de kerkelijke oecumene. In mei tekenden op de slotbijeenkomst van de Nationale Synode meer dan veertig kerkgenootschappen een verklaring van verbondenheid. De Gereformeerde Kerken vrijgemaakt (GKV) en de Nederlands Gereformeerde Kerken (NGK) bewegen zich snel richting eenwording.

De Russische icoonschilders Philip Davydov en Olga Shalamova publiceerden een uitgebreid interview met de Servische icoonschilder Todor Mitrović  die net als zij een verrassend nieuwe hedendaagse stijl vond voor zijn iconen die toch geheel recht doet aan de traditie. Paul Brenninkmeijer geeft in het tijdschrift Pokrof een samenvatting van dit interview.  In zijn samenvatting zien we dat in dit interview door Mitrović indringende vragen worden gesteld. Hoe kunnen iconen de mens van vandaag op een nieuwe manier aanspreken? Hoe kunnen iconen weer een echt liturgische betekenis krijgen die het oude evangelie op een nieuwe manier in de wereld van vandaag tot leven wekt? Mitrović verzet zich tegen het reproduceren van oude middeleeuwse iconen, zoals veel hedendaagse iconenschilders plegen te doen. In het artikel ziet men enkele treffende voorbeelden van Mitrovićs werk. 

 Jaarverslag van de Katholieke Vereniging voor Oecumene Athanasius en Willibrord September 2018 - Augustus 2019

Vrijdagmiddag 13 september jl. hield het Instituut voor Oosters Christendom een seminar “A Long, Rich and Ongoing Story. The Tawahedo Churches of Ethiopia and Eritrea." De bijeenkomst vond plaats in het Elinor Ostromgebouw van de Radboud Universiteit te Nijmegen.

Een groot deel van dit nummer van Perspectief is gewijd aan het symposium over de theologie van metropoliet John Zizioulas. De bijdragen zijn van zr. Hildegard Koetsveld OSB, v. Meletios Webber, prof. dr. Rudi te Velde, prof. dr. Heleen Zorgdrager en ds. Saskia van Meggelen. Dit gedenkwaardige symposium werd op 17 mei jl. gehouden in het Auditorium van het Museum Catharijneconvent. Het was een gezamenlijk initiatief van de Katholieke Vereniging voor Oecumene, de Tilburg School of Catholic Theology en uitgeverij Skandalon. De belangstelling was overweldigend en het symposium zeer geslaagd. De twee laatste bijdragen van dit nummer zijn van prof. dr. Erik Borgman en prof. dr. Eduardo Echeverria.

Op het in september 2019 te verschijnen boek ‘Spirituele oecumene: Over de vele vormen van onze gezamenlijke en persoonlijke omgang met God’, wordt op facebook erg negatief gereageerd. Een enkele post leidde tot een oprisping van boosheid en verontwaardiging, waardoor dit boek nog vóór verschijnen in een verkeerd daglicht komt te staan. Beter gezegd, in de schaduw van een andere kwestie: de man-vrouw verhouding in theologie en kerk. In deze bijdrage wil ik bespreken hoe het proces naar de totstandkoming van dit boek verlopen is, wat hier zo onverhoeds gebeurde om er vervolgens voor te pleiten terug te keren naar de zaak waar het in dit nog niet gelezen boek over zou moeten gaan: de vele vormen van onze gezamenlijke en persoonlijke omgang met God.

In september verschijnt onder redactie van dr. Klaas van der Zwaag en dr. Herman Speelman de bundel 'Spirituele oecumene - over de vele vormen van onze gezamenlijke en persoonlijke omgang met God'. De aankondiging van deze publicatie leidde op de facebook pagina van de Katholieke Vereniging voor Oecumene tot scherpe kritiek op het geringe aantal vrouwelijke auteurs dat aan deze bundel heeft meegewerkt. Hieronder een korte reactie van de redactie. Tevens nemen we hier de aankondiging op van de conferentie die op 28 september bij gelegenheid van de presentatie van deze bundel in Amersfoort wordt gehouden.

Met dit thema trof de regionale vlaams-nederlandse DIMMID-groep zich in Westmalle’s OLV abdij van het H. Hart eind juni. Het was niet toevallig dat de twee conferenties – respectievelijk van Luc Omar Vandenbroeck [algemeen-secretaris van het Executief van Moslims in België] en Henry Vesseur [Abt van de S. Willibrord abdij Doetinchem] cirkelden rond gastvrijheid. In de voorlaatste bijeenkomst te Averbode was immers de Nederlandse vertaling van Pierre de Béthune’s boek over gastvrijheid  "Gastvrijheid is heilig: over intra-religieuze dialoog” aangeboden.