Jaarverslag van de Katholieke Vereniging voor Oecumene Athanasius en Willibrord September 2016 - Augustus 2017

Willibrordzondag 2017 'Hervorming vandaag - Eén is onze Meester en wij zijn allen broeders en zusters (Mt. 23,8) staat in het teken van de herdenking van 500 jaar Reformatie. Het nummer opent met een overweging van Rob van Uden bij het imposante glas-in-lood-raam van de Goede Herderkerk in Hoogeveen. Prachtige kleuren en rijk aan symboliek. Leo van Leijsen verheldert de betekenis van het begrip 'Gemeenschap der heiligen', Margriet Gosker belicht de oecumenische spiritualiteit van Maarten Luther. Geert van Dartel interviewde journalist en theoloog Klaas van der Zwaag over zijn boek 'Reformatie vandaag', Dick Akerboom trekt vanuit de vrijheidsopvatting een lijn van de Reformatie naar de moderne tijd en Kees Slijkerman presenteert het rapport 'Doof de Geest niet uit' van de dialoog tussen katholieken en pinksterchristenen. Op de laatste bladzijde informatie over de algemene ledenvergadering en enkele bijeenkomsten in het kader van de herdenking van 500 jaar Reformatie.

Het herfstnummer van Perspectief is rijk aan inhoud en breed van opzet. De titel van dit nummer is ontleend aan het gelijknamige boek van dr. Ton van Eijk, die een prachtig theologisch commentaar schreef bij de litanie van het heilig sacrament. In dit nummer bieden we u de inleidingen aan die bij de presentatie van dit boek in de Cenakelkerk in de Heilig Landstichting bij Nijmegen zijn gehouden.

In 2016-2017 kwam zes maal de Gezamenlijke Servisch-orthodoxe / Rooms-katholieke Commissie bijeen rond een precair onderwerp uit een nog niet zo heel ver gezamenlijk verleden van Servische orthodoxen en Kroatische katholieken.

'De ware hervorming vandaag, voor onze kerken en voor de samenleving in haar geheel, zou er weleens in kunnen bestaan, dat we eerlijk tegenover onszelf en anderen zijn over onze kwetsbaarheid en onze beperktheid. Wij maken het leven niet. Wij maken de samenleving niet. Ons leven is pas dan vervuld en ‘geslaagd’ wanneer we afzien van zelfprofilering en zelfhandhaving door ons te richten op Christus alleen.' 

Luther wilde geen nieuwe kerk stichten, hij was uit op het herstel van de ene heilige katholieke en apostolische kerk van Christus. Hij was niet ‘protestant’, of evangelisch, hij wilde katholiek zijn in de brede zin van het woord. De protestantse Lutherkenner Joop Boendermaker noemt Luther dan ook ‘een katholiek hervormer’. En kardinaal Walter Kasper schrijft: ‘Luther dacht er niet aan om de stichter van een aparte hervormde kerk te worden. Zijn doel was de vernieuwing van de katholieke kerk, dat wil zeggen van het hele christendom, vanuit het evangelie’. De vraag is wat deze katholieke Luther de kerken van vandaag te zeggen heeft.

Gods rechterhand leidde het volk Israël recht door zee. Daarmee deed God het volk recht, dat jarenlang onderdrukt was door de Egyptenaren. In Exodus 15 lezen we een lied dat Mozes samen met de Israëlieten hierover zong. Het lied is het uitgangspunt voor het materiaal van de Week van Gebed voor de Eenheid 2018, dit jaar verzorgt door de gezamenlijke kerken uit het Caribisch gebied.

Gods rechterhand

In het lied uit Exodus 15 wordt gezongen over hoe ontzagwekkend krachtig Gods rechterhand is. Het volk van Israël zag hoe Gods hand in actie kwam en hen recht door zee leidde. Het was Gods rechterhand die Israël bevrijdde uit slavernij. Geen mens hield voor mogelijk dat de zee zou splijten. Maar God maakte een krachtig statement, het was genoeg geweest. God schakelde de vijand uit.

Wat betekent de Reformatie vandaag? 500 jaar geleden bracht de Reformatie van Maarten Luther Kerk en wereld in rep en roer. Een nieuw zicht op het Evangelie, op de relatie met God, op Kerk en sacrament. Eeuwenlang was de scheiding tussen de katholieke en protestantse wereld ook in ons land een bepalende factor. Door allerlei oorzaken is dat vandaag veranderd. Dankzij de volgehouden oecumenische dialogen zijn scheidslijnen van toen deels overwonnen.

Op Willibrordzondag vragen we daarom vanuit onze verbondenheid in Christus uw aandacht voor de herdenking van de Reformatie. We willen dat doen met het oog op de toekomst van de Kerk in ons land en vanuit de overtuiging dat het herstel van de eenheid de Reformatie van vandaag is.

Herdenken doen we met het oog op de toekomst. Dat geldt ook voor de herdenking van de Reformatie in 2017, die niet als eerste doel heeft het historisch besef op te frissen, maar die de historische herinnering juist vruchtbaar wil maken voor de toekomst van Evangelie en Kerk. Dat deze herdenking voor de eerste keer in de geschiedenis een oecumenisch karakter heeft, wil zeggen dat we gedenken vanuit de reeds nieuw ontdekte en gegroeide verbondenheid met het doel deze te verdiepen. De artikelen in het nieuwe nummer van het tijdschrift Perspectief zijn hieraan gewijd.

Sinds twee jaar is prof. dr. Heleen Murre-van den Berg directeur van het Instituut voor Oosters Christendom (IVOC) te Nijmegen. Tevens is ze bijzonder hoogleraar Oosters Christendom aan de Radboud Universiteit in dezelfde stad. Leo van Leijsen interviewde haar.