Armenië staat dit jaar bijzonder in de belangstelling; het is in dit jaar 2015 dat honderd jaar Armeense Genocide (1915) wordt herdacht. Ds Dirk Neven van de Nicolaïkerk (PKN) in Utrecht toog er onlangs heen, eerst om een gemeentereis voor te bereiden en later op die reis zelf. Daar ontdekte hij de Armeense khachkar, letterlijk ‘kruissteen’.

De khachkar is voor Armeniërs de oeroude, in steen uitgehouwen wijze van gedenken van alle wederwaardigheden des levens en ... des doods. Dit op voorchristelijke tijden teruggaande, maar verchristelijkte monument onderzocht Neven nader, op reis en thuis. In Pokrof 2015-4 (pp 15-18) doet hij daarvan op boeiende wijze verslag.

Lange geschiedenis

Armenië zelf en landen waar Armeniërs wo(o)n(d)en, zijn bezaaid met khachkars. Ooit door de geloofsverkondigers als middel ter hand genomen bij de kerstening van Armenië (vanaf c. 300), doorliep de Armeense kruissteen vele fasen, zowel qua inhoud als qua stijl.

Theologie-in-steen

De auteur doorloopt die geschiedenis van deze theologie-in-steen mede aan de hand van zijn twee reizen naar het land. Was het eerst vooral een opgericht teken van leven, later werd het jammergenoeg vooral een opstaande grafsteen. Gelukkig is het de laatste jaren weer een krachtig symbool van leven, van opstanding, met name van het Armeense volk door vervolging en genocide heen.

En verder in deze Pokrof

Het openingsartikel (pp 3-5) gaat over het in 2016 geplande Panorthodoxe Concilie: verwachtingen en perspectieven.
Oekraïne is nog steeds in oorlog, sinds voorjaar 2014; hoe staat het na ruim een jaar en hoe staan de kerken er tegenover? – een evaluatief bericht (pp 5-8) uit Kiev!
De paters assumptionisten hebben sinds enige jaren weer hun oecumenische centrum in de Roemeense hoofdstad Boekarest; zijn directeur, de Franse assumptionist Michel Kubler, vertelt erover (pp 9-11). En hoe belicht een Nederlandse theologe, prof dr Heleen Zorgdrager, vanuit protestantse traditie en genderstudies, het voor het Oosten (én Westen) zo belangrijke theologische begrip ‘vergoddelijking’? (pp 19-21).
De twee vaste rubrieken, ‘Meditatie’ en ‘Byzantijnse Liturgie’, gaan respectievelijk over de grote oosterse hymnendichter Sint-Kosmas van Maiuma uit de 8e eeuw (pp 12-14) en de over zogeheten ‘Liturgie van de Voorbereiding’ (p 23) aan het begin van de eucharistie in de Byzantijnse traditie van oosters-orthodoxen en grieks-katholieken .

 

Klik hierboven op de knop Volledig scherm  voor een volledige schermweergave.

Foto's (D. Neven): Armeense khachkars.