Bēt Drāshā – Oosters christelijk Leerhuis' maakte afgelopen weekend, 11 november jl., een zondagse gang naar een origineel oosterse viering ergens in Nederland. Najaar 2012 vindt het Leerhuis voor de zesde keer plaats, dit keer rond het thema 'De Liefde': Godsliefde, naastenliefde, broeder- en zusterliefde, erotische en mystieke liefde, liefde voor Israël en de Kerk, liefde voor Maria, gastvrijheid en vijandliefde. Oosters christendom gaat niet alleen over teksten, maar vooral over mensen. Vandaar zo'n oecumenisch bezoek. Gerrit van Osch, leerhuisganger, doet verslag van deze recente kerkgang. 

Terwijl in veel gemeenten, parochies en steden Sint Maarten en Carnaval (11 november) gevierd worden, gaan wij op weg naar de Ethiopisch-orthodoxe parochie te Pernis, waar we gastvrij worden onthaald door leiders van de Debre Mewie Heilige Gabriël-parochie. We zijn met ons vijftienen. Zelfs op de A15 is de zondagochtendrust prima te genieten. Met de zon in de rug zien we - Pernis naderend - de rookpijpen in de nevel verdwijnen, alsof ze tot in de hemel reiken. Wat een contrast als we het dorp in rijden! Vanuit een voormalige protestantse kerk dringen zanggeluiden door tot de doodstille straat. Ieder gaat op kousenvoeten naar binnen, er hangt hier een andere nevel: van wierook; van met witte doeken omwikkelde gelovigen; van slierten chant over en weer, ja, tot in de hemel!

Lange 'stand'...

De wekelijkse zondagsviering van deze enige Ethiopisch-orthodoxe parochie in het land (er zijn wel meerdere plaatsen van samenkomst, red.) trekt gelovigen van heinde en ver. De dienst is, als wij binnenkomen, al een uur aan de gang. Er zullen nóg drie uur volgen! Dat is dan ook meteen de pregnantste indruk die achterblijft: wat een lange zit, of liever: stand. Want tijdens de viering staat (bijna) iedereen, gehuld in witte omslagen, dit staan slechts onderbroken door een tweetal allerheiligste momenten van diep ter aarde buigen, met het voorhoofd tot op de grond. Alleen, als na de eucharistieviering zelf de dienstdoende diaken een preek houdt, dan mogen we zitten.

... en eeuwigdurende dialoog

Wat óók duurt, maar dan in positieve zin, is de zang. Die houdt niet op, gaat maar door, in hun rituele taal, het Ge'ez, vergelijkbaar met het Latijn in de rooms-katholieke liturgie. Het laat zich horen als een stukje uit de eeuwigdurende dialoog met het Heilige: nu eens tussen diaken en volk, dan van de priester met God of van het volk met Hem. Er is wel een koor, van vrouwen, maar dat treedt tijdens de dienst vandaag niet op. Nee, iedereen zingt, acclameert, bidt, antwoordt en luistert. Het voelt als het rozenhoedje uit mijn jeugd: eindeloos en moeiteloos om de beurt het gebed in de lucht houden, maar dán met rituelen: iedereen kust het Evangelieboek (ter verering de kerk rondgedragen) en laat zich erdoor zegenen; de geuren en wolken van wierook; het gerinkel van de schellen; het sluiten en openen van de voorhang voor het Heilige der Heiligen (altaarruimte achter iconostase, red.); de vredeswens met je buren door naar elkaar te buigen en elkaar liefdevol aan te kijken, en zoals gezegd: die chant, vooral die van de priester, zo ingetogen en doorleefd vanuit de ziel, vóór- en nagehumd door de gemeente. Oh, hadden wij dat nog maar!

En ondertussen kruipen, krijten, dansen en paraderen de zwarte kindjes door de rijen mensen heen; ze worden geregeld uit de enigszins verhoogde ruimte vóór de iconostase geplukt, waar ze op dreigen te klauteren; ze gaan van hand tot hand, van schoot naar schoot: elk kindje heeft zo te zien vele papa's of mama's. Het zijn met name ook de kindjes die ter communie gaan, de volwassenen lijken er vooral te zijn om te bidden, om lof te prijzen en om te leren. En natuurlijk om, na de liturgie, met elkaar het gesprek aan te gaan, als 'import', als 'ballingen' onder elkaar.

Gerrit van Osch

Foto's:

1. "Een andere nevel": het Heilige der Heiligen in wierook gehuld. (Foto: L. van Leijsen)
2. Kerkgangers onder de kerkgangers. (Foto: L. van Leijsen)
3. Priester Stefanos bekijkt de zojuist ontvangen kaars met opdruk van OLV van Den Bosch (Foto: P. van de Waal)

NB 2013
Er is al een volgend seizoen van Bet Drasha in Den Bosch gepland. Thema: 'De Bergrede', op de donderdagavonden 19 september, 10 en 31 oktober, 21 november en 12 december 2013. Met zo mogelijk een facultatief bezoek aan de Armeens-apostolische kerk van Amsterdam of Almelo op een (nog vast te stellen) zondag.