Alper Alasag, secretaris van het platform INS te Rotterdam, schreef de laatste bijdrage in onze ramadan-reeks. Voor het laatste artikel van deze reeks schreef hij een toepasselijke bijdrage over het Suikerfeest, waarmee de ramadan wordt afgesloten.

Ramadan is een maand van het vasten, bezinning en aanbidden, God om vergeving vragen en elkaar vergeven, maar ook solidariteit met minderbedeelden. Daarom proberen moslims zoveel mogelijk (hun eten) te delen en de banden met familie en vrienden aan te halen. Wanneer de maand Ramadan voorbij is, voelen de moslims tijdens het Ramadanfeest (Suikerfeest) de vreugde van het doorbrengen van de vorige maand met aanbiddingen en van de hoop om de genade en de vergeving van Allah te hebben verkregen.

Eid al Fitr en Eid al Adha

In de Islam hebben we twee feesten, namelijk het Ramadanfeest en het Offerfeest. Deze feesten die in het Arabisch Eid al Fitr en Eid al Adha worden genoemd, werden vanaf het tweede jaar van de migratie van de Profeet gevierd. Het vasten tijdens de Ramadan werd ook in dit jaar verplicht gesteld en de moslims die tijdens die maand vastten, vierden de eerste dag van de volgende maand (shawwal) het feest. Daarom wordt dit feest Ramadanfeest genoemd of het feest van Fitr, omdat moslims verplicht zijn om Fitr (aalmoes) te geven aan armen in de maand Ramadan voor het Ramadanfeest. Veel moslims geven ook hun jaarlijks Zakaat (aalmoes) tijdens Ramadan (2,5% van de vermogen nadat de noodzakelijke kosten zijn afgetrokken). De laatste jaren worden in dit kader steeds meer hulpacties georganiseerd in het buitenland. Artsen gaan naar landen waar ze mensen gratis behandelen terwijl anderen eten, kleding en speelgoed voor kinderen uitdelen. Ook hier in Nederland is de aandacht voor de armoede toegenomen. We zien elk jaar nieuwe initiatieven daartoe zoals inzamelacties, voedsel naar voedselbanken, enz. Zo probeert men bij te dragen aan een goede Ramadan en een vreugdevol Ramadanfeest door solidair te zijn met zijn medemensen, moslims, maar ook niet moslims..

Oorsprong Suikerfeest

De reden dat dit feest, dat ook wel het Suikerfeest werd genoemd, is omdat onze Profeet (vrede zij met hem) er een gewoonte van maakte om voor het Ramadanfeest-gebed eerst een dadel te eten (Bukhari). Hiermee toonde hij dat het vasten is afgelopen, want op deze feestdagen is het verboden om te vasten (Bukhari, Muslim, Tirmidhi). De metgezellen namen deze gewoonte over, van waaruit de traditie ontstond om iets zoets aan te bieden tijdens het feest. Zelfs in de tijden van de eerste generaties na de Profeet, waren er mensen zoals Ibn Sirin, die er traditie van maakte om bepaalde toetjes te maken en deze aan mensen aan te bieden. Er wordt verteld dat er in Bagdad in het jaar 990 een eetkleed van maar liefst 150 meter werd gelegd voor het volk, waarop er allerlei toetjes waren.

Vastendiners en felicitatie-ceremonies

In Nederland zien we vooral gedurende Ramadan dit soort activiteiten. Moskeeën en islamitische organisaties organiseren iftar-tenten waarin honderden mensen samen eten en iedereen welkom is. Veel mensen nodigen hun buren in de straat uit voor het vastendiner, dat ze feestelijk voor hun huis op straat geven. Via dit soort initiatieven proberen moslims hun steentje bij te dragen aan de sociale samenhang. Tijdens Ramadanfeest organiseren moskeeën en stichtingen in Nederland felicitatie-ceremonies echter vooral voor moslims en deze worden langzamerhand een traditie. Volgens de religie duurt het feest maar een dag, maar binnen de Turkse cultuur duurt het feest drie dagen. Omdat de mensen meestal de eerste dag reserveren voor het feliciteren van naaste familieleden, worden grootschalige felicitatie ceremonies meestal op de tweede of derde dag georganiseerd.

Rituele vormgeving

Onze Profeet (vzmh) zegt over het feest: “Het eerste dat we op deze dag dienen te doen is het verrichten van het gebed” (Bukhari & Muslim). Het Ramadanfeest begint dan ook pas na het gebed. Massaal wordt er naar de moskee gegaan, waarbij de gebedstijd een uur na zonsopgang ingaat. De imam houdt een preek voor de aanwezigen, en vervolgens wordt er gebeden. Na het gebed is het traditie dat het volk elkaar gaat feliciteren. Eén van de vrouwelijke metgezellen, Umm Atiyyah, laat ons weten dat de Profeet ook wilde dat de vrouwen meededen met dit gebed. Hij vroeg ze naar de moskee te komen en als ze vanwege armoede geen kleding hadden deze ervoor te lenen zodat ze met iedereen samen kunnen bidden en meedoen met het feest (Buhârî, salât 2, hayz 23, iydeyn 15, 16; Müslim, iydeyn 12, 18). Een keer ging de Profeet (vzmh) zelfs samen met zijn metgezel Bilal naar de vrouwen toe, omdat zij de preek niet goed konden horen, en ging met hen praten (Abu Dawud). Tegenwoordig doen vrouwen mee met het gebed in moskeeën waar de ruimte hiervoor toegankelijk is.

Feest waarbij de harten worden gewonnen

Moslims in Nederland proberen het feest te vieren, binnen de mogelijkheden die hun werkgevers ze geven. Als hun werk of school ze vrij geeft, gaan moslims naar het feestgebed en bezoeken vervolgens de familieleden, buren, vrienden en kennissen. Vooral tijdens zulke feesten is het traditie om de ouderen te feliciteren en om de gasten eten of iets zoets aan te bieden.

Het is ook traditie om binnen de islamitische grenzen te genieten en spelletjes te spelen. Op een Ramadanfeest luisterden profeet Mohammed (vzmh) met zijn vrouw A’isjah naar 2 jonge meisjes die zongen. Toen zijn metgezel Aboe Bakr de meisjes wilde stoppen zei Mohammed ‘alle volkeren hebben hun feestdagen en dit is de onze’ (Buhârî, “Îdeyn”, 3; Müslim, “Salâtü’l-îdeyn”, 16). Ook is het bekend dat Hij (vzmh) met zijn vrouw naar volksdansen in de moskee keek (Buhârî, “Îdeyn”, 2; Müslim, “Salâtü’l-îdeyn”, 17).

Binnen de islamitische cultuur is het traditie om je mooi te kleden tijdens deze feestdagen. Naast het mooi kleden, dient men zich van tevoren voor te bereiden door de rituele reiniging te verrichten, lekkere geurtjes op te doen en te glimlachen (vrolijk gezicht te hebben). Dit is ook tot traditie verworven..

Binnen de Turkse cultuur wordt meestal de hand van de ouderen gekust. Kinderen kussen de hand van hun ouders en van andere ouderen. Ouderen kussen de handen van hun ouders. Het is traditie om kinderen blij te maken tijdens dit feest. Deze feesten zijn aanleiding voor extra verbinding binnen de familie.

Deze feesten zijn gelegenheden waarbij de harten worden gewonnen, de liefde jegens elkaar toeneemt, vriendschappen en broederschappen versterken en waarin ruzies en geschillen worden bijgelegd. Als er mensen zijn die ruzie hebben of een geschil, worden ze vooral op deze dagen door hun vrienden en bekenden aangemoedigd om de geschillen bij te leggen. 

Het Ramadanfeest dat mij heel erg bij blijft is dat van 7 jaar geleden. Wij verzamelden met al onze vrijwilligers over heel Nederland in de conferentiezaal van onze stichting die we hadden versierd. Dit was de eerste keer dat we zo een Ramadanfeest ceremonie organiseerden. Wij gaven alle aanwezige kinderen een cadeau en hun blijdschap was voor mij een vreugde apart.

Ik vraag van God dat de komende feesten vrede en harmonie zullen brengen voor de gehele mensheid.

Alper Alasag is secretaris van het Platform INS, een platform dat in 2012 in Rotterdam werd opgericht met als doel de burgerschapszin, maatschappelijke participatie en respect voor diversiteit in de Nederlandse samenleving te bevorderen. Op de website van het platform staat te lezen: ‘Ins’ betekent ‘mensheid’. Het is van oorsprong een Arabisch woord dat zijn weg heeft gevonden naar andere talen als het Turks, Perzisch en Urdu. In het begrip ‘Ins’ gaat het niet alleen om de mensen, maar ook wat zij met elkaar, als geheel en op een hoger niveau, betekenen voor deze aarde. In de dialoog zijn individuele mensen actief, die elkaar van persoon tot persoon ontmoeten. In deze activiteit maken zij echter ook deel uit van en dragen zij bij aan de mensheid als geheel. De naam geeft daarmee meteen het spectrum weer van de idealen van Platform INS: de ontmoeting tussen mensen op persoonlijk niveau als een gebed en een bescheiden bijdrage omwille van de mensheid.